ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ ΓΙΑ ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ


1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Ο Ελληνικός Σύλλογος Τουριστικής Χιονοδρομίας παρουσιάζει μια επισκόπηση των προβλημάτων της Ελληνικής Χιονοδρομίας και των Ελληνικών Χιονοδρομικών Κέντρων, καθώς και μια άποψη για την ριζική αναδιοργάνωση και μελλοντική επένδυση του χώρου.


2. Η ΠΑΡΟΥΣΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

Επισκόπηση:

Όλα τα Χιονοδρομικά Κέντρα της χώρας ιδιωτικής ή δημόσιας (με την ευρύτερη έννοια) ιδιοκτησίας - είναι σε κρίσιμη και προβληματική κατάσταση. Αυτό διαφαίνεται από τα ακόλουθα:

Ζημιές στους ισολογισμούς.
Υπερκορεσμός τα Σαββατοκύριακα και υπολειτουργία τις καθημερινές.
Ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού και ελλιπής εκπαίδευση εργαζομένων στα Χ.Κ.
Απαρχαιωμένες εγκαταστάσεις.
Ανυπαρξία σημαντικών επενδύσεων για την ανακαίνιση ή και επέκταση των υφισταμένων εγκαταστάσεων.
Επιτυχίες του συναγωνισμού - διαρκώς αυξανόμενη προσέλευση ελληνικής χιονοδρομικής πελατείας, τόσο από παραδοσιακά (Ελβετικά, Γαλλικά, Ιταλικά, και Αυστριακά) όσο και από γειτονικά (Βουλγαρικά, Τουρκικά, Σκοπιανά) Χ.Κ.
Ελλιπές προϊόν το οποίο οδηγεί σε κακή χιονοδρομική εμπειρία για τους πελάτες.
8. Συμπεράσματα από την ανασκόπηση της παρούσας κατάστασης

Λεπτομερέστερα:

2.1 - Ζημιές στους ισολογισμούς

Οι επαφές μας με τους περισσότερους Διευθυντές Χ.Κ δείχνουν ότι αυτά αδυνατούν να αντιμετωπίσουν τις λειτουργικές και επενδυτικές τους ανάγκες βασιζόμενοι στα έσοδά τους από τα εισιτήρια και τις εγκαταστάσεις κυλικείων η εστιατορίων και άλλων λειτουργιών. Τα δε περιθώρια για αύξηση των τιμών των εισιτηρίων είναι μηδαμινά, διότι ήδη ευρίσκονται στα επίπεδα τιμών χιονοδρομικών κέντρων του εξωτερικού τα οποία συγκριτικά παρέχουν πολύ καλύτερο χιονοδρομικό προϊόν. 


2.2 - Υπερκορεσμός τα Σαββατοκύριακα και υπολειτουργία τις καθημερινές

Σήμερα, η δυναμικότητα των ελληνικών χιονοδρομικών τα Σαββατοκύριακα και τις αργίες έχουν κορεστεί. Για τον λόγο αυτό τα ατυχήματα των χιονοδρόμων έχουν αυξηθεί επικίνδυνα στις πίστες, εξαιτίας αυξημένης κίνησης χιονοδρόμων. Το Χ.Κ. Παρνασσού, για παράδειγμα, δυναμικότητας 4.000 χιονοδρόμων με όλες τις πίστες και τους αναβατήρες σε λειτουργία, δέχεται τα Σαββατοκύριακα έως και 6.000-7.000 χιονοδρόμους, πολλές φορές με ορισμένους αναβατήρες ή και πίστες εκτός λειτουργίας.

Αντίθετα, τις καθημερινές, το ίδιο χιονοδρομικό έχει 300 πελάτες συνολικά και υπολειτουργεί με περιορισμένο αριθμό πιστών και οικονομική ζημιά.

Αντίστοιχη κατάσταση επικρατεί στα υπόλοιπα Χ.Κ.


2.3 - Ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού και ελλιπής εκπαίδευση εργαζομένων

Η απασχόληση στα Χ.Κ. είναι εποχιακή και τα οικονομικά μέσα πενιχρά με αποτέλεσμα να υπάρχει σοβαρή έλλειψη εκπαιδευμένου προσωπικού. Παρουσιάζονται ελλείψεις στις διαστρώσεις πιστών, τη σήμανση και την οριοθέτηση τους, με συνέπεια την πρόκληση συχνών ατυχημάτων.

Η απουσία εκπαίδευσης προσωπικού άλλων τομέων που έρχονται σε επαφή με τον πελάτη, (ταμεία, ενοικίαση εξοπλισμού, εστιατόρια) επιτείνει την εικόνα κακού προϊόντος.

Επίσης, τα παρακάτω θέματα άπτονται της εκπαίδευσης / επιμόρφωσης της διοίκησης των Χ.Κ. αλλά και του Χειμερινού Τουρισμού:
Ελλιπής εκπαίδευση σε Διοικητικές Ικανότητες / Διοικητική Πολιτική που αντικατοπτρίζεται στις μη ορθολογικές τιμολογιακές πολιτικές, περιορισμένη εξωτερική επικοινωνία, ελλιπέστατη γνώση αντικειμένου από διοικήσεις κτλ. 
Ανύπαρκτη ικανότητα Διαχείρισης Κρίσεων (Crisis Management) 
Ελλιπείς συνθήκες πρώτων βοηθειών (Emergency Care) 
Έλλειψη Ανάλυσης Επικινδυνότητας (Ski Area Risk Assessment) 
Περιβαλλοντική προστασία 

Αυτές οι ελλείψεις δεν είναι ομοιόμορφες σε κάθε Χ.Κ.


2.4 - Απαρχαιωμένες εγκαταστάσεις

Τα περισσότερα Χ.Κ. δημιουργήθηκαν την δεκαετία του 80 και παλαιότερα. Πολλά από αυτά χρησιμοποίησαν μεταχειρισμένο και πεπαλαιωμένο εξοπλισμό (αναβατήρες), έτσι οι σημερινές εγκαταστάσεις είναι πραγματικά απαρχαιωμένες. Σημειωτέον ότι μερικοί αναβατήρες έχουν εγκαταλειφθεί, είτε γιατί τοποθετήθηκαν σε λάθος τοποθεσία στο βουνό και δεν υπάρχουν κονδύλια για τη μεταφορά τους σε πιο πρόσφορο μέρος, είτε γιατί έχουν υποστεί ζημιές και δεν υπάρχουν κονδύλια για την επισκευή τους.




2.5 - Ανυπαρξία σημαντικών επενδύσεων

Όπως αναφέρθηκε ανωτέρω, δεν υπάρχουν περιθώρια από τα έσοδα των Χ.Κ. για νέες επενδύσεις. Με το υπάρχον νομικό και ιδιοκτησιακό πλαίσιο δημιουργούνται ισχυρά αντικίνητρα σοβαρών επενδύσεων στο χώρο. Κανένας ιδιώτης δεν θα εκθέσει σε κίνδυνο κεφάλαια για νέες επενδύσεις, ενώ ο ευρύτερος δημόσιος τομέας αδυνατεί πλέον, στις περισσότερες των περιπτώσεων, να προχωρήσει σε σημαντικές επενδύσεις.


2.6 - Επιτυχίες του συναγωνισμού

2.6.1 - Παραδοσιακά κέντρα χειμερινού τουρισμού
Τα Χ.Κ. στην Ελβετία, Γαλλία, Αυστρία και Ιταλία είναι παγκοσμίου φήμης και λειτουργούν για μια πεντηκονταετία. Με βάσει τα δεδομένα των τελευταίων χρόνων (στοιχεία από τουριστικά γραφεία, διαδίκτυο κλπ) όλο και περισσότεροι Έλληνες χιονοδρόμοι τα επισκέπτονται για χειμερινές διακοπές τόσο λόγο παρεχόμενων υπηρεσιών όσο και λόγω τιμών.

Ο λόγος είναι απλός: οι τιμές τους μέσω οργανωμένων τουριστικών πακέτων είναι φθηνότερες από τα έξοδα μιας εβδομάδας χειμερινού τουρισμού στη Ελλάδα!

Παράδειγμα, το 2010 ο ΕΣΤΟΥΧ διοργάνωσε εκδρομή 1 εβδομάδας στην Ιταλία, στην περιοχή του Dolomiti Superski σε ξενοδοχείο 3 αστέρων, με πρωινό και βραδινό, αεροπορικά εισιτήρια & μεταφορά από/προς αεροδρόμιο με πούλμαν, εβδομαδιαία κάρτα για 1200 χμ. πίστες, στην τιμή των 930 Ευρώ κατ’ άτομο.

2.6.2 - Γειτονικά κέντρα χειμερινού τουρισμού
Τα Χ.Κ. στη γειτονική Βουλγαρία έχουν σημαντική εισροή Ελλήνων χιονοδρόμων από τις γειτονικές πόλεις κάθε Σαββατοκύριακο. 

Ο ανταγωνισμός εντείνεται με δυσοίωνες προοπτικές για τα Ελληνικά Χ.Κ. Προστέθηκε και ένα μεγάλο χιονοδρομικό κέντρο στο Kozuf της FYROM (το οποίο θα ολοκληρωθεί σύντομα και η επένδυση του θα φτάσει τα 72 εκ. Ευρώ), μόλις 100 χμ. από τη Θεσσαλονίκη!


2.7 - Ελλιπές προϊόν (κακή χιονοδρομική εμπειρία για τους πελάτες)

Ο συνωστισμός τόσο στις πίστες όσο και στις εγκαταστάσεις των σαλέ δημιουργούν συνθήκες δυσαρέσκειας για τους πελάτες. 

Οι μεγάλες (και άτακτες) ουρές αναμονής στους αναβατήρες δημιουργούν διαρκή εστία προστριβών μεταξύ των χιονοδρόμων αλλά και των υπαλλήλων των Χ.Κ. που έρχονται σε επαφή με τους πελάτες και παράλληλα μειώνουν τον χρόνο ενασχόλησης με το άθλημα.

Αυτές οι συνθήκες δημιουργούν μια συνεχή ροή παραπόνων προς τις Διευθύνσεις των Χ.Κ., τα έντυπα μέσα αλλά και τις ιστοσελίδες στο Διαδίκτυο (www.snowclub.gr , www.snowreport.gr κ.α.). Τα παράπονα αυτά είναι συνήθως βάσιμα, αλλά τα σχόλια που προκαλούν, δημιουργούν εντυπώσεις κάθε άλλο παρά ευνοϊκές για τα Χ.Κ. της χώρας και τον χειμερινό τουρισμό μας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι ο συνωστισμός τα Σαββατοκύριακα επεκτείνεται και στις γύρω περιοχές όσον αφορά στα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τα καταστήματα των περιοχών αυτών, τα οποία με τις υψηλές τιμές τους και τις φτωχές συγκριτικά με το εξωτερικό υπηρεσίες εντείνουν την κακή εικόνα του προϊόντος του χειμερινού τουρισμού.


2.8 - Συμπεράσματα από την ανασκόπηση της παρούσας κατάστασης

Η οικονομική κατάσταση των ελληνικών χιονοδρομικών κέντρων σήμερα είναι από κρίσιμη ως άθλια. Υπό τις συνθήκες αυτές δεν υπάρχει καμία απολύτως δυνατότητα να γίνουν νέες επενδύσεις από τα ταμεία των ίδιων των χιονοδρομικών, παρόλο που στη χώρα μας ο αριθμός των χιονοδρόμων αυξάνεται κάθε χρόνο θεαματικά (σήμερα υπολογίζεται ότι στην Ελλάδα 350.000 άτομα κάνουν σκι περισσότερες από 6 φορές το χρόνο).

Εδώ αξίζει να σημειωθεί το οξύμωρο ότι, ενώ τα Χ.Κ. αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τον όγκο των χιονοδρόμων που έρχονται το Σαββατοκύριακο, σε ετήσια βάση τα Χ.Κ. λιμοκτονούν!! Αυτό το οξύμωρο δεν λύνεται με επεκτάσεις / επενδύσεις στην παρούσα φάση, διότι ναι μεν αυτές θα αποσυμφορήσουν τα Χ.Κ., αλλά θα αυξήσουν τα ελλείμματά τους σε ετήσια βάση.

Ο ανταγωνισμός από τα χιονοδρομικά κέντρα της Βουλγαρίας και των άλλων γειτονικών χώρων είναι πολύ μεγάλος και θα συνεχίσει να εντείνεται. Έτσι, είναι μαθηματικά σίγουρο - δεδομένου ότι έχει συμβεί αυτό πρόσφατα στα άλλα παλαιότερα και μικρότερα χιονοδρομικά κέντρα της Βουλγαρίας - ότι εάν συνεχιστεί η σημερινή κατάσταση μέσα το πολύ σε 7-10 χρόνια τα χιονοδρομικά κέντρα της Μακεδονίας θα κλείσουν.

Καθίσταται, λοιπόν, σαφές ότι εάν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, η κατάσταση θα γίνει μη αναστρέψιμη. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα χιονοδρομικά κέντρα είναι το «βαρύ πυροβολικό» του χειμερινού τουρισμού και όλοι γνωρίζουμε πόσο έχουν ωφεληθεί οικονομικά οι γύρω σε αυτά περιοχές και πόσο έχουν βοηθήσει ώστε επαρχίες ολόκληρες που πριν από λίγα χρόνια μαράζωναν σήμερα να βρίσκονται σε οικονομική ευμάρεια.

Το άδικο της υπόθεσης μάλιστα είναι ότι ενώ τα χιονοδρομικά κέντρα βοήθησαν πολύ όλες αυτές τις περιοχές, τα ίδια δεν ωφελήθηκαν οικονομικά ούτε 1 Ευρώ από αυτή την ανάπτυξη.


3. ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΤΟΥΧ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ Χ.Κ.

Η επίλυση των προβλημάτων της χιονοδρομίας και των Χ.Κ. όπως αναπτύχθηκαν στα προηγούμενα κεφάλαια πρέπει να προέλθει από μια ριζική αναδιάρθρωση της οργάνωσης του τουρισμού στην ευρύτερη περιοχή των Χ.Κ. που θα περιλαμβάνει:

Επέκταση, εκσυγχρονισμός και καλή λειτουργία των Χ.Κ.
Δημιουργία μηχανισμών υποστήριξης των Χ.Κ. από τις τοπικές κοινωνίες 
(αυτοδιοίκηση και τοπικές επιχειρήσεις).
Ανάπτυξη τουρισμού 4 εποχών και τουρισμού εβδομάδος στην ευρύτερη περιοχή.


3.1 - Επέκταση, εκσυγχρονισμός και καλή λειτουργία των Χ.Κ. 

Διατυπώνονται στη συνέχεια κάποιες σκέψεις και προτάσεις που έχουν επεξεργασθεί από τον ΕΣΤΟΥΧ και έχουν ως στόχο την σταδιακή βελτίωση και τελική επίλυση των κύριων προβλημάτων των Ελληνικών ΧΚ και κατ’ επέκταση της Ελληνικής χιονοδρομίας.

3.1.1 - Νομοθετικές ρυθμίσεις

Οι προτάσεις αυτές έχουν προέλθει από την μακροχρόνια συζήτηση που έχει ανοίξει στη χώρα μας για το μέλλον της Ελληνικής χιονοδρομίας τόσο από τις εκάστοτε διοικήσεις των Χ.Κ. όσο και από τις απόψεις που έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς από τους συλλόγους που ασχολούνται με τη χιονοδρομία. Στις προτάσεις αυτές, τέλος, έχουν ληφθεί υπόψη και οι απόψεις Ελλήνων και ξένων ειδικών με μακροχρόνια εμπειρία στην ανάπτυξη και λειτουργία Χ.Κ. τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Αμερική.

Όλα τα ανωτέρω που συνδέονται με την καλύτερη λειτουργία και τη βελτίωση των παρεχόμενων υπηρεσιών απαιτούν επενδύσεις. Τις επενδύσεις αυτές δεν θα πρέπει να τις δει κανείς αποσπασματικά και μονόπλευρα αλλά ολιστικά, με στόχο την συνολική ανάδειξη του χώρου του ΧΚ όχι απαραίτητα μόνο κατά την χειμερινή περίοδο.

Με βάση την παρούσα κατάσταση της χώρας και της διεθνούς συγκυρίας εκτιμάμε ότι το πεδίο αυτό της ανάπτυξης των ΧΚ μπορεί να λάβει μια νέα διάσταση αξιοποιώντας την παρούσα νομοθεσία και τη διεθνή εμπειρία.

Η νομοθεσία των συγχρηματοδοτήσεων δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και η ανάγκη επέκτασής της από το Υπουργείο και στο χώρο του ορεινού τουρισμού και της Ελληνικής Χιονοδρομίας μπορεί να δώσει νέες προοπτικές στην ανάπτυξη των ορεινών περιοχών αξιοποιώντας και τις δυνατότητες που παρέχει γι’ αυτό η ΕΕ.

Αν λάβει κανείς υπόψη επίσης το γεγονός ότι πολλά από τα Χ.Κ. βρίσκονται σε περιοχές με μείωση του ανθρώπινου δυναμικού εξαιτίας κυρίως της εσωτερικής μετανάστευσης, και χαμηλά γενικά εισοδήματα, υπάρχει η δυνατότητα ένταξης αναπτυξιακών σχεδίων που θα μπορούσαν να επιδοτηθούν από ευρωπαϊκά προγράμματα ώστε να αποτελέσουν τροχοπέδη στην περαιτέρω πληθυσμιακή ερήμωση των περιοχών αυτών.

Εκτιμάται ότι σήμερα η επέκταση των Συμπράξεων Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) στο Υπουργείο Τουρισμού για τα Χ.Κ. φαίνεται να είναι, με την υφιστάμενη κατάσταση, η μόνη λύση για να βοηθήσει την προώθηση της χιονοδρομίας και της αποτελμάτωσης της σημερινής πραγματικότητας.

Η συμμετοχή του ευρύτερου δημοσίου τομέα στα μελλοντικά συγχρηματοδοτούμενα αυτά έργα θα εξαρτηθεί φυσικά τόσο από τους ενδιαφερόμενους τοπικούς ή πανελλαδικής εμβέλειας φορείς του Δημοσίου (Υπουργεία, Περιφέρειες, Νομαρχίες, Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης, Ομοσπονδίες κλπ) όσο και από τις οικονομικές δυνατότητες στα πλαίσια της σημερινής συγκυρίας.

Η συμμετοχή αυτή του ευρύτερου δημόσιου τομέα εξασφαλίζει τη σύνδεση των μελλοντικών αυτών έργων με την τοπική και ευρύτερη κοινωνία και βοηθά στα πλαίσια της συνεργασίας τους για την, από κοινού, αντιμετώπιση των εμφανιζόμενων πιθανών προβλημάτων.

Μια άλλη σκέψη είναι σε κάποιο από τα Χ.Κ. να επιλεγεί η ανάπτυξη του αφού χαρακτηρισθεί ως ΠΟΤΑ (Περιοχή Ολοκληρωμένης Τουριστικής Ανάπτυξης). Μέχρι στιγμής στη χώρα μας βρίσκονται σε εξέλιξη τουλάχιστον δύο τέτοια έργα στην περιοχή Πύλου Μεσσηνίας και ίσως και σε άλλες περιοχές της χώρας αλλά όχι στο στάδιο της κατασκευής, 

Απαραίτητη όμως προϋπόθεση για να προχωρήσουν οι επεκτάσεις και η εύρυθμη λειτουργία των Χ.Κ., μέσω των ΣΔΙΤ, είναι να επιλυθεί το πρόβλημα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του έκαστου χιονοδρομικού κέντρου, πράγμα που μέχρι σήμερα είναι σχεδόν αδύνατο. Για να επιλυθεί αυτό το πρόβλημα χρειάζεται πολιτική βούληση από την πλευρά της κυβέρνησης και συνεργασία των υπουργείων Τουριστικής Ανάπτυξης, του ΥΠΕΧΩΔΕ, και του υπουργείου Γεωργικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

3.1.2 - Στάδια υλοποίησης:

Για να προχωρήσουμε όμως σε λύση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος των χιονοδρομικών κέντρων και παραχώρηση σε αυτά της χρήσης γης (πιθανόν με τη μορφή του «δημόσιου τουριστικού κτήματος») της περιοχής όπου ήδη αναπτύσσεται το χιονοδρομικό αλλά και της περιοχής όπου προβλέπεται να αναπτυχθεί, προτείνουμε τα συναρμόδια υπουργεία με πρωτοβουλία του Υπουργείου Τουρισμού να ακολουθήσουν τα παρακάτω βήματα.

1. Να ζητήσει την υποβολή ενός τοπογραφικού χάρτη από τη Γεωγρφική Υπηρεσία Στρατού στο οποίο κάθε χιονοδρομικό κέντρο θα αιτείται την περιοχή στην οποία για τα επόμενα π.χ. 50+ χρόνια υπολογίζεται ότι θα μπορούν να αναπτυχθούν ορεινές τουριστικές εγκαταστάσεις.
Για τις περιοχές αυτές θα πρέπει να γίνει κατ’ αρχάς ένας έλεγχος σε συνεργασία με τα συναρμόδια υπουργεία (Υπ. Αγρ. Ανάπτυξης και τροφίμων, ΥΠΕΧΩΔΕ, ΚΕΔ κλπ) οπού θα καταγραφούν τα πιθανά προβλήματα και θα διατυπωθούν οι επιμέρους απόψεις επί των εκτάσεων αυτών,
Θα πρέπει να εξετασθούν, πέραν του ιδιοκτησιακού, θέματα περιβάλλοντος (περιοχές Νatura, ιδιαίτερου φυσικού κάλους κλπ), δυνατότητες και είδος παρεμβάσεων, περιοχές ιδιαίτερης προστασίας και εξαίρεσης εντός των ζωνών αυτών, ζητήματα χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, όπως επίσης και οικονομικά δημογραφικά θέματα. Η πρώτη προτεραιότητα που θα πρέπει να εξετασθεί μετά την ανωτέρω καταγραφή είναι αυτή των περιβαλλοντικών θεμάτων και του χωροταξικού σχεδιασμού.
Να εξετασθούν τα είδη των παρεμβάσεων (ιδιαίτερα στις περιπτώσεις Natura) και η εναρμόνιση αυτών με θέματα δημογραφικά και πληθυσμιακά. Στις περιοχές Natura απαιτούνται ιδιαίτερα λεπτομερείς περιβαλλοντικές προσεγγίσεις χωρίς εξ αρχής να είναι όλα αρνητικά.
Να εξετασθούν επίσης αντίστοιχα περιβαλλοντικά θέματα σε περιοχές προστασίας και η αντιμετώπιση αυτών από την ΕΕ σε άλλες χώρες της ΕΕ.
Οι ανωτέρω πρώτες ενέργειες θα έχουν ως στόχο την αξιοποίηση της περιοχής λαμβάνοντας υπόψη το σεβασμό στο φυσικό περιβάλλον και την εναρμόνιση με τις παραδόσεις της κάθε ξεχωριστής περιοχής. Οι υπό μελέτη εγκαταστάσεις τελικώς θα τονώσουν την οικονομία της περιοχής και θα αποτελέσουν πόλο έλξης τουριστών Ελλήνων και Ξένων σε όλη τη διάρκεια του χρόνου.

2. Θα πρέπει να επιλεγούν τα σημαντικότερα χιονοδρομικά κέντρα της χώρας στα οποία θα δοθεί προτεραιότητα στην ανάπτυξη. Δεν μπορεί μια χώρα σαν την Ελλάδα να έχει 21 πολύ καλά χιονοδρομικά κέντρα. Ο αριθμός που ταιριάζει ορθολογικά στη χώρα μας είναι 5 έως 6 το πολύ χιονοδρομικά κέντρα εθνικής σημασίας ενώ τα υπόλοιπα θα πρέπει να καταταχθούν σε περιφερειακής σημασίας αλλά και τοπικού ενδιαφέροντος.

3. Σε αυτά τα 5-6 χιονοδρομικά κέντρα θα πρέπει να υπάρξει ένα Master Plan από εταιρεία με παγκόσμιο κύρος και εμπειρία στο χώρο των αναβατήρων αλλά και του πλαισίου διοίκησης τους (Ski Resort Management Framework). 
Το παραπάνω μπορεί να γίνει με διεθνή ανοιχτή προκήρυξη πρόσληψης Τεχνικού Συμβούλου. Για γρηγορότερη αντιμετώπιση μπορεί να επιλεγεί η διαδικασία της short list και να απευθυνθεί το υπουργείο σε 3-5 οίκους με εμπειρία στο τομέα αυτό. 

3.1.3 - Κριτήρια επιλογής Χ.Κ.

Τα χιονοδρομικά κέντρα εθνικής σημασίας θα επιλεγούν με τα ακόλουθα κριτήρια:

α) Υψόμετρο: από 1.700 έως 2.400 μέτρα. Το υψόμετρο είναι ένας καθοριστικός παράγοντας για τα ελληνικά χιονοδρομικά κέντρα που το χειμώνα δεν λαμβάνουν ευκαταφρόνητες ποσότητες χιονιού κάτω από τα 1.700μέτρα.

β) Χιόνωση: θα πρέπει το 60% των πιστών να έχουν ικανοποιητική χιονοκάλυψη περί τους 4 μήνες το χρόνο (ιδανικός είναι ο βόρειος προσανατολισμός)

γ) Μεγάλο χιονοδρομικό πεδίο: για επέκταση των πιστών (θα πρέπει το συνολικό μήκος παλαιών και νέων πιστών να έχει σαν ελάχιστο τα 35 χμ).

δ) Πρόσβαση: να βρίσκεται κοντά σε εθνικά δίκτυα ή σε μεγάλα αστικά κέντρα.

Τα χιονοδρομικά τα οποία πληρούν κατά τη γνώμη μας τις παραπάνω προϋποθέσεις είναι τα εξής:

α. Παρνασσός
β. Χελμός (Καλάβρυτα)
γ. Βασιλίτσα
δ. Βόρας (Καϊμάκτσαλαν)
ε. Φαλακρό
στ. 3-5 Πηγάδια
ζ. Υπόλοιπα Χ.Κ.


α - ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ
Ο Παρνασσός μπορεί να επεκταθεί προς τις Όμορφες Λάκκες και προς Φτερόλακκα, σε υψόμετρα από 1.900 μέχρι 2.350 και με εκτιμώμενο συνολικό μήκος πιστών περί τα 70 χμ. Βρίσκεται κοντά στην Αθήνα και είναι το χιονοδρομικό κέντρο με τη μεγαλύτερη προσέλευση χιονοδρόμων σε ολόκληρη τη χώρα. Το ορεινό συγκρότημα του Παρνασσού διαθέτει έτοιμες φυσικές πλαγιές με βόρειο προσανατολισμό, όπου έχουν εκπονηθεί επανειλημμένα μελέτες τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά λόγω οικονομικών δυσκολιών και ιδιοκτησιακού προβλήματος (χρήση γης) δεν έχει γίνει καμία ουσιαστική εργασία επέκτασης του από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας του το 1978!

Λόγω της εγγύτητας του Χιονοδρομικού με τον Κορινθιακό κόλπο και το Βόρειο Ευβοϊκό, τα μετεωρολογικά συστήματα που επηρεάζουν το βουνό του Παρνασσού εναποθέτουν μεγάλες ποσότητες χιονιού επιμηκύνοντας έτσι και την διάρκεια της χειμερινής σεζόν που είναι ο σημαντικότερος παράγοντας της οικονομικής βιωσιμότητας της περιοχής. Είναι πραγματικά λυπηρό ειδικά ο ορεινός όγκος του Παρνασσού να παραμένει αναξιοποίητος, έχοντας πολύ οργανωμένη υποδομή (δρόμων και καταλυμάτων), αλλά και αρχαιολογικούς χώρους στην γύρω περιοχή που θα μπορούσε παρά πολύ εύκολα να προσελκύσει χειμώνα-καλοκαίρι αλλοδαπό τουρισμό.

β - ΧΕΛΜΟΣ (ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ)
Ο Χελμός μπορεί να επεκταθεί προς την κορυφή Αβγό και προς την Υψηλή Κορφή (απέναντι από το αστεροσκοπείο Αρίσταρχος), σε υψόμετρα από 1.800 μέχρι 2.350 και με συνολικό μήκος πιστών τα 45 χμ. Βρίσκεται κοντά από την Αθήνα και δεσπόζει της Πελοποννήσου, με τη γέφυρα δε του Ρίου - Αντιρρίου επικοινωνεί εύκολα και με την υπόλοιπη χώρα. Λόγω της εγγύτητας του Χιονοδρομικού κέντρου με τον Κορινθιακό κόλπο και το Ιόνιο πέλαγος, τα μετεωρολογικά συστήματα που επηρεάζουν το βουνό του Χελμού εναποθέτουν μεγάλες ποσότητες χιονιού.

γ - ΒΑΣΙΛΙΤΣΑ
Η Βασιλίτσα μπορεί να επεκταθεί προς βορειοδυτικά στην περιοχή του βουνού που βρίσκεται πάνω από το χωριό Δίστρατο αλλά και προς την κορυφή της Γομάρας, σε υψόμετρα από 1.800 μέχρι 2.100 και με συνολικό μήκος πιστών περί τα 35 χμ. Χάρη στην Εγνατία οδό (απέχει μόνο 45 χμ. από αυτή) επικοινωνεί εύκολα με τη Μακεδονία, την Ήπειρο αλλά και με όλη τη χώρα). Το βουνό αυτό βρίσκεται κοντά στις προστατευόμενες περιοχές των Εθνικών Δρυμών της Πίνδου, παρόλα αυτά όμως, διατηρεί την απαράμιλλη ομορφιά του τοπίου με τα σπάνια και μεγαλόπρεπα ρομπόλα, αλλά και την πλούσια πανίδα της περιοχής να προσελκύουν πολλούς επισκέπτες και επιστήμονες κάθε χρόνο. Τα παραδοσιακά Βλαχοχώρια στην γύρω περιοχή, με την παμπάλαιά τους ιστορία και αρχιτεκτονική είναι μόνο ένας από τους δεκάδες λόγους της αυξημένης επισκεψιμότητας της περιοχής, εδώ και πολλά χρόνια

δ - ΒΟΡΑΣ (ΚΑΪΜΑΚΤΣΑΛΑΝ)
Ο Βόρας (Καϊμάκτσαλαν) μπορεί να επεκταθεί προς ανατολάς σε υψόμετρα από 2.000 μέχρι 2.400 και με συνολικό μήκος πιστών τα 40 χμ. Βρίσκεται στο μέσον της Μακεδονίας και απέχει μιάμιση ώρα από τη Θεσσαλονίκη. Το υψόμετρο, οι μεγάλες αλλά και προσιτές σε βαθμό δυσκολίας πίστες του αλλά και η μαγευτική θέα προς ένα μεγάλο τμήμα της Βόρειας Μακεδονίας είναι από τα επιπλέον προσόντα του ορεινού όγκου αυτού. Η ύπαρξη σημαντικών πηγών σε μεγάλα υψόμετρα στα όρια του Χ.Κ. επιτρέπουν με ευκολία την ανάπτυξη συστήματος τεχνητής χιόνοσης. Στο άμεσο περιβάλλον του Χ.Κ. βρίσκονται οι θερμομεταλλικές πηγές Λουτρακίου Αριδαίας (ΠΟΖΑΡ) που μπορούν να αναπτυχθούν σε συνδυασμό με το Χ.Κ. και να συντηρήσουν τουρισμό 4 εποχών.

ε - ΦΑΛΑΚΡΟ
Το Φαλακρό μπορεί να επεκταθεί προς την τοποθεσία Βάρδενα σε υψόμετρα από 1.900 μέχρι 2.200 και με συνολικό μήκος πιστών περί τα 40 χμ. Χάρη στην Εγνατία οδό επικοινωνεί εύκολα και με τη Μακεδονία και τη Θράκη αλλά και με όλη τη χώρα. Αυτό το βουνό εφόσον αναπτυχθεί θα είναι σε θέση να κρατήσει τους έλληνες χιονοδρόμους στην Ελλάδα οι οποίοι σήμερα προσφεύγουν στο γειτονικότερο (χάρη στη νέα συνοριακή οδό του Κάτω Νευροκοπίου) Βουλγαρικό χιονοδρομικό κέντρο του Bansko. Δυστυχώς η μορφολογία της Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (η έλλειψη ψηλών βουνών) δεν επιτρέπει την δημιουργία χιονοδρομικών κέντρων πλην της επέκτασης του σημερινού Φαλακρού στην Δράμα. Είναι λοιπόν και ένας από τους βασικούς λόγους να αναπτυχθεί το χιονοδρομικό αυτό, για να υποστηρίξει την ζήτηση από το μεγάλο αυτό τμήμα της ελληνικής επικράτειας. 

ζ - 3-5 ΠΗΓΑΔΙΑ
Τέλος σαν επιλαχόν χιονοδρομικό κέντρο (το 6ο κατά σειρά) θα μπορούσαμε να προτείνουμε αυτό των 3-5 Πηγαδιών της Νάουσας. Το χιονοδρομικό αυτό έχει αναδείξει τους περισσότερους έλληνες πρωταθλητές χιονοδρομίας (με συμμετοχές σε Χειμερινές Ολυμπιάδες), έχει ήδη αρκετά καλή υποδομή (και με τεχνητή χιόνωση) αλλά δεν υπάρχει μεγάλη δυνατότητα επέκτασης του χιονοδρομικού πεδίου αφού με τις καλύτερες προϋποθέσεις δεν δύναται να ξεπεράσει τα 30 χμ σε συνολικό μήκος πιστών. Το δε υψόμετρο του υπό επέκταση πεδίου είναι από 1.650 έως 1.950 μέτρα.
Όμως στα υπέρ του είναι η κοντινή του απόσταση από τη Θεσσαλονίκη, η μοναδική εμπειρία των ανθρώπων που μέχρι σήμερα το διοικούν αλλά και το μεγάλο κοινωνικό πρόβλημα που έχει προκύψει στις μέρες μας με το ρεκόρ ανεργίας που μαστίζει την πόλη της Νάουσας και που πιθανόν μια αναβάθμιση των 3-5 Πηγαδιών θα περιόριζε το πρόβλημα στο εργατικό δυναμικό, αυτής της πόλης.

Προτείνουμε λοιπόν, κατ’ εξαίρεση στα εθνικής σημασίας χιονοδρομικά κέντρα να έχουν θέση και τα 3-5 Πηγάδια Νάουσας παρόλο που δεν πληρούν εντελώς τα κριτήρια.

στ - Υπόλοιπα Χ.Κ.
Τα υπόλοιπα Χ.Κ. θα συνεχίσουν να λειτουργούν προς όφελος των τοπικών κοινωνιών. Θα πρέπει όμως να βοηθηθούν από το κράτος ώστε να γίνουν κάποιας μικρής κλίμακας επενδύσεις για να μπορούν να λειτουργούν ικανοποιητικά και να προσφέρουν θέσεις εργασίας στις τοπικές κοινωνίες για τουλάχιστον τους 3-4 μήνες λειτουργίας τους. Φυσικά και αυτά μπορούν εφόσον υπάρξει το ανάλογο ενδιαφέρον να περάσουν στα χέρια της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι όλα τα Χ.Κ. μπορούν να επωφεληθούν από τις προτάσεις για την δημιουργία μηχανισμών υποστήριξης και τουρισμού 4 εποχών που θα σκιαγραφηθούν κατωτέρω.


3.2 - Δημιουργία μηχανισμών υποστήριξης των Χ.Κ.

Οι τοπικές κοινωνίες και επιχειρήσεις έχουν κατά τεκμήριο ωφεληθεί από την παρουσία των Χ.Κ. και την ανάπτυξη του τοπικού χειμερινού τουρισμού. Η Αράχοβα, τα Καλάβρυτα και ο Παλιός Αγ. Αθανάσιος σαν παράδειγμα, έχουν γνωρίσει μεγάλη άνθηση στους τομείς των ξενοδοχειακών επιχειρήσεων, εστιατορίων, επιχειρήσεων πώλησης/ενοικίασης εξοπλισμού.

Ένας τομέας που συχνά παραβλέπεται είναι η ραγδαία ανάπτυξη των επιχειρήσεων της ακίνητης περιουσίας (μεσίτες, οικοδομικές επιχειρήσεις, προμηθευτές) στην ευρύτερη περιοχή και οι θέσεις εργασίας που συνεπάγονται. Αυτές οι επιχειρήσεις έχουν μεγάλες ευκαιρίες άνθισης με σχεδιασμό και προώθηση τουρισμού εβδομάδος και τουρισμού 4 εποχών.

Θα μπορούσαν να οργανωθούν εθελοντικά ώστε να προωθήσουν ελκυστικά πακέτα εβδομάδος (με τη συμμετοχή ενοικιαζομένων δωματίων, εστιατορίων, καταστημάτων εξοπλισμού και των Χ.Κ. μέσω καρτών μειωμένης τιμής).

Η τοπική αυτοδιοίκηση θα μπορούσε, κατά τα πρότυπα των Χ.Κ. των Άλπεων, να οργανώσει έναν φορέα υποστήριξης του Χ.Κ. αντλώντας ένα μικρό τέλος από τις υπηρεσίες των τοπικών επιχειρήσεων (ξενοδοχεία, εστιατόρια, ενοικίαση εξοπλισμού) το οποίο πληρώνει ο καταναλωτής. Ο φορέας αυτός μπορεί να προσφέρει ποικίλες υπηρεσίες υποστήριξης όπως:

Πληροφορίες (μέσω τηλεφώνου και διαδικτύου)
Διαφήμιση και κρατήσεις πακέτων
Δημόσιες σχέσεις
Συγκοινωνία προς και από Χ.Κ. -δημιουργία parking
Οργάνωση των τοπικών επιχειρήσεων που συμμετέχουν στη δημιουργία πακέτων διακοπών εβδομάδος
Συνεργασία με αλλά Χ.Κ. 

Με αυτό τον τρόπο και τα υπόλοιπα Χ.Κ. θα μπορούσαν να αναπτύξουν, σε μικρότερη κλίμακα, τουρισμό διακοπών εβδομάδος.

Το Υπουργείο Τουριστικής Ανάπτυξης σε συνεργασία με άλλους φορείς (Υπουργείο Παιδείας, Νομαρχίες κλπ.) μπορεί να οργανώσει 'Λευκές Εβδομάδες' που εισάγουν τα σχολεία στα χειμερινά σπορ, χειμερινές περιηγήσεις και διαφημιστικές προσπάθειες επικεντρωμένες στο τρίγωνο βουνό-αρχαιολογικοί χώροι-θάλασσα.


3.3 - Ανάπτυξη χειμερινού τουρισμού εβδομάδος

Με βάση την υφιστάμενη κατάσταση, τα Χ.Κ., ενώ αδυνατούν να εξυπηρετήσουν τον όγκο των χιονοδρόμων που έρχονται τα Σαββατοκύριακα, αντίθετα, σε ετήσια βάση είναι ζημιογόνα! Πιστεύουμε ότι παρόμοιες εμπειρίες θα είχαν στο παρελθόν και τα παραδοσιακά Χ.Κ. του εξωτερικού. Η λύση την οποία βλέπουμε να εφαρμόζεται σε αυτά είναι η ανάπτυξη τουρισμού εβδομάδας.

Τα περισσότερα Χ.Κ. της Αυστρίας και της Γαλλίας έχουν την πλειονότητα των δωματίων τους κλεισμένα σε πακέτα εβδομάδος. Φυσικά, οι ντόπιοι και οι κάτοικοι γειτονικών πόλεων πηγαίνουν επί πλέον και κάποια ΣΚ, αλλά το κέντρο βάρους του σχεδιασμού και της προώθησης του χειμερινού τουρισμού είναι με βάση τον τουρισμό εβδομάδος. Τα πλεονεκτήματα είναι τα εξής:

Τα Χ.Κ. δεν υποαπασχολούνται τις καθημερινές
Οι πελάτες χιονοδρόμοι έχουν καλύτερη εμπειρία
Υπάρχει μεγαλύτερη απασχόληση προσωπικού
Η γενική υποδομή της περιοχής (ξενοδοχεία, εστιατόρια, καταστήματα) απασχολείται όλη την εβδομάδα και όχι μόνο τα Σαββατοκύριακα
Μπορεί να οδηγήσει σε περαιτέρω ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής (επενδύσεις σε επιχειρήσεις 4 εποχών, ακίνητα κλπ.)

Για να μπορεί ένα Χ.Κ. να υποστηρίξει τουρισμό εβδομάδος, χρειάζεται ένα ελάχιστο μήκος πιστών 40-50 χμ. Διαφορετικά ο χιονοδρόμος θα βαρεθεί και δεν θα επιλέξει να ξαναπάει στο Χ.Κ. για τις χειμερινές του διακοπές. Αυτή τη στιγμή, κανένα Χ.Κ. στην Ελλάδα δεν πληροί αυτή την προϋπόθεση. Επομένως για την ανάπτυξη τουρισμού εβδομάδος θα χρειασθεί ένα πλέον ορθολογικό σχέδιο επέκτασης ορισμένων Χ.Κ. όπως αναπτύχθηκε ανωτέρω.


3.4 - Τουρισμός 4 εποχών

Η εμπειρία από ανάλογα Χ.Κ. του εξωτερικού είναι ότι η εκμετάλλευση των υποδομών διαρκεί όλο το χρόνο. Αυτό είναι το μέλλον. Καθώς τα χιόνια υποχωρούν, η χιονοδρομία παραχωρεί τη θέση της σε άλλες οργανωμένες δραστηριότητες (mountain biking, πεζοπορία, ιππασία, kayaking, rafting, οικολογικές εκδρομές και εκπαίδευση). Ήδη στη χώρα μας υπάρχουν οργανωμένες εταιρείες που προσφέρουν summer camps για παιδιά με έμφαση τις δραστηριότητες βουνού. Φυσικά οι τοπικές υποδομές μπορούν να χρησιμοποιηθούν γι’αυτές τις δραστηριότητες προσφέροντας νέες θέσεις εργασίας.

Ένα καλό παράδειγμα είναι το Χ.Κ. 3-5 Πηγάδια όπου το καλοκαίρι αθλητικές ομάδες κάνουν την προετοιμασία τους χρησιμοποιώντας τις υφιστάμενες εγκαταστάσεις. Θα μπορούσαν οι ελληνικές ομάδες που τώρα πηγαίνουν στο εξωτερικό για θερινή προετοιμασία (Αυστρία, Ιταλία κλπ.), να χρησιμοποιούν ελληνικές εγκαταστάσεις. Με τις κατάλληλες υποδομές τα Χ.Κ. μπορούν επίσης να προσελκύσουν και ξένες αθλητικές ομάδες να κάνουν την προετοιμασία τους στην Ελλάδα.


3.5 - Αναθεωρήσεις υφιστάμενης Νομοθεσίας λειτουργίας των Χ.Κ.

Το παρόν Νομοθετικό πλαίσιο έχει δημιουργήσει μια βάση εύρυθμης λειτουργίας των Χ.Κ.. Αντιμετωπίστηκαν με αυτό οι όποιες αυθαιρεσίες στην λειτουργία των Χ.Κ. επικρατούσαν στο παρελθόν. Το σχετικό νομοσχέδιο με βάση την εμπειρία εφαρμογής του παρουσιάζει κενά, ασάφειες και παραλείψεις τα οποία θα πρέπει να συμπληρωθούν με νομοθετική πράξη. 

Κλείνοντας, τα μέλη του Ελληνικού Συλλόγου Τουριστικής Χιονοδρομίας δηλώνουμε ότι είμαστε διαθέσιμοι, αφιλοκερδώς, για οποιαδήποτε διευκρίνιση, αποσαφήνιση, αλλά και περαιτέρω συμβουλευτικές προσπάθειες στα παραπάνω και γενικότερα σε θέματα απτόμενα της Ελληνικής Χιονοδρομίας.

ΠΗΓΗ:http://www.snowclub.gr