Γράφει ο Θύμιος Βαζαίος

Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι Σκανδιναβικές φυλές ήδη από την 5η π.Χ. χιλιετία χρησιμοποιούσαν ένα είδος σκι για μετακίνηση σε χιονοσκεπείς επιφάνειες, πράγμα που τους έδινε μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα στο κυνήγι και στον πόλεμο. Το σκι εξελίχτηκε σε σπορ πολύ αργότερα, τον 19ο αιώνα. Αντίθετα η πρώτη σανίδα (snowboard) κατασκευάστηκε το 1965 από τον Καναδό Shane Poppen σαν παιγνίδι για την κόρη του. Το σκι έγινε ολυμπιακό άθλημα το 1936, ενώ η σανίδα μόλις το 1998.

Το σκι και η σανίδα, είναι συναρπαστικά αθλήματα που άνθρωποι όλων των ηλικιών επιθυμούν να απολαύσουν. Και τα δυο έχουν κατά καιρούς αυθαίρετα συνδεθεί με διάφορα κοινωνικά χαρακτηριστικά. Οι σκιέρ χαρακτηρίζονται σαν πλούσιοι, ανώτερης τάξης συντηρητικοί, ενώ οι snowboarders συσχετίζονται με τα μοντέρνα πλατιά παντελόνια και τη χαλαρή στάση απέναντι στη ζωή. Υπάρχουν ορισμένες διακριτές διαφορές μεταξύ των δυο αθλημάτων και η επιλογή του αθλήματος που ταιριάζει στον καθένα πρέπει να βασίζεται σε αντικειμενικά κριτήρια και όχι σε προκαταλήψεις όπως παραπάνω.

Η φυσική και των δυο σπορ βασίζεται στη μετατροπή της δυναμικής ενέργειας που συσσωρεύεται κατά την ανάβαση στην κορυφή της πίστας σε κινητική ενέργεια κατά την κάθοδο. Καθώς το πέδιλο

ολισθαίνει επάνω στο χιόνι, μέρος της ενέργειας χάνεται λόγω της τριβής με την ταυτόχρονη απελευθέρωση θερμότητας. Αυτή η θερμότητα σε συνδυασμό με την πίεση που δημιουργεί το βάρος του χιονοδρόμου που μεταφέρεται μέσω του πεδίλου (ή των πεδίλων) προς το έδαφος, λιώνει το χιόνι δημιουργώντας μια λεπτή μεμβράνη νερού που λιπαίνει την κάτω επιφάνειά του. Έτσι εξηγούνται οι μεγάλες ταχύτητας που επιτυγχάνονται από τους θιασώτες και των δυο σπορ. Η κίνηση του χιονοδρόμου μέσα στον αέρα δημιουργεί μια άλλη επίσης αντίρροπη δύναμη, την «αντίσταση του αέρα» που και αυτή απορροφά ένα μικρό μέρος της  ενέργειας. Αυτός είναι ο λόγος που οι αθλητές επιδόσεων φορούν ρούχα που τους προσδίδουν αεροδυναμική κατατομή.

Ενώ οι εξισώσεις που διέπουν την κίνηση είναι παρόμοιες, η Βιο-Μηχανική των δυο σπορ είναι αρκετά διαφορετική. Η επιφάνεια στήριξης των σκιέρ είναι μεγαλύτερη από αυτή των snowboarders, με αποτέλεσμα ο κίνδυνος ανατροπής των δεύτερων να είναι μεγαλύτερος. Αυτός είναι ο λόγος που οι πτώσεις των αρχάριων snowboarders είναι περισσότερες από αυτές των εκκολαπτόμενων σκιέρ. Επίσης το γεγονός ότι όλο το βάρος των snowboarders μεταφέρεται σε μια μόνο επιφάνεια, ενώ το βάρος των σκιέρ μοιράζεται, μεταφράζεται σε καλύτερες επιδόσεις για τους δεύτερους. Γενικά οι σκιέρ αναπτύσσουν μεγαλύτερες ταχύτητες. Το ρεκόρ ταχύτητας στο σκι είναι 250 χλμ. την ώρα, ενώ στη σανίδα 200 χλμ. την ώρα. Σαν αποτέλεσμα οι σκιέρ πηδούν ψηλότερα και μακρύτερα. Στον αντίποδα, η αρμονία και ο έλεγχος του σώματος που απαιτείται για την πλοήγηση της σανίδας αποτελεί πρόκληση για πολλούς, κυρίως ανθρώπους νεότερης ηλικίας.

Οι λάτρεις της σανίδας φαίνεται να υπερέχουν σε μια ζωτικής σημασίας Βιο-Μηχανική διάσταση, εκείνη των πτώσεων με υψηλή ταχύτητα. Ενώ τα πόδια των snowboarders είναι σταθερά στερεωμένα στη σανίδα δημιουργώντας ένα ακλόνητο πλαίσιο, στους σκιέρ τα πράγματα είναι διαφορετικά. Και τα τέσσερα άκρα του σκιέρ μπορούν να κινούνται ανεξάρτητα, με αποτέλεσμα η ανάκτηση ελέγχου να δυσκολεύει σημαντικά. Ενώ η πιθανότητα ατυχήματος στους snowboarders είναι κατά 50-70% μεγαλύτερη, η πιθανότητα θανατηφόρου ατυχήματος είναι κατά 33% μικρότερη. H ψηλότερη πιθανότητα σοβαρών ατυχημάτων είναι το τίμημα που πληρώνουν οι σκιέρ για το citius – altius! Οι κακώσεις του γόνατος αποτελούν το κύριο πρόβλημα των σκιέρ, ενώ το αντίστοιχο πρόβλημα των snowboarders εντοπίζεται στους καρπούς.

Πίνακας 1: Δυο υπέροχα αθλήματα από τα οποία καθένας μπορεί να επιλέξει αυτό που ταιριάζει περισσότερο στην ψυχοσύνθεσή του, γιατί όχι όμως και τα δυο!

Τα χιονοδρομικά κέντρα (ΧΚ) ταιριάζουν εργονομικά καλύτερα στους σκιέρ παρά στους snowboarders. Ο λόγος είναι ότι τα ΧΚ είναι κατά μερικές δεκαετίες προγενέστερα του snowboard. Άρχισαν να αναφύονται στις αλπικές χώρες κατά τη δεκαετία του 1920 και η σχεδίασή τους, που είχε στόχο την εξυπηρέτηση των σκιέρ, έχει αλλάξει ελάχιστα από τότε. Παραδείγματα σχεδιασμού, που κάνουν δύσκολη τη ζωή των snowboarders, είναι οι επίπεδες επιφάνειες πριν την έναρξη μιας άλλης πίστας ή στην είσοδο ενός αναβατήρα, καθώς και η εργονομία των συρόμενων αναβατήρων, όπου η φυσική θέση του σώματος  είναι σχεδόν κάθετη στην κατεύθυνση της κίνησης.

Η ανάπτυξη της σανίδας τα τελευταία χρόνια έδωσε θετική ώθηση σε σημαντικές αλλαγές στο σκι, που ιδιωτικοποιήθηκε πολλές από τις  ενδυματολογικές επιλογές και τις τεχνολογικές καινοτομίες της σανίδας, όπως πχ τα πλατιά σκι που έδωσαν την ευκαιρία στους σκιέρ να απολαύσουν το απάτητο χιόνι και τις πούδρες! Οι snowboarders συντελούν στο 1/4 περίπου της συνολικής κίνησης των ΧΚ, που για να επιβιώσουν έχουν ανάγκη και τις δυο φυλές της χιονοδρομίας – τμήματα της αγοράς, στη γλώσσα του marketing.

Η τμηματοποίηση της αγοράς – market segmentation – της χιονοδρομίας βοηθά τα ΧΚ να καταστρώσουν στρατηγικές marketing με στόχο την κατανόηση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών, τη διαμόρφωση βέλτιστου πακέτου  προσφερόμενων υπηρεσιών και την επιλογή των κατάλληλων μηνυμάτων που μέσω των προσφορότερων καναλιών επικοινωνίας θα προσελκύσουν αποτελεσματικότερα το συγκεκριμένο τμήμα της αγοράς.

Ευθ. Βαζαίος