Το πρώτο κομμάτι του Παντοκράτορος, το δεύτερο του Χριστού, το τρίτο της Παναγίας, το τέταρτο του Αϊ-Βασίλη, το πέμπτο του σπιτιού, το έκτο του νοικοκύρη, το έβδομο της νοικοκυράς και ακολουθούν τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας κατά φθίνουσα σειρά ηλικίας, έστω και αν δεν είναι παρόντα. Και οπωσδήποτε ένα κομμάτι για τον φτωχό και (στα χωριά) ένα για τα ζώα και ένα για τα σπαρτά. Το κόψιμο της βασιλόπιτας στην Ελλάδα αποτελούσε πάντα μια μικρή ιεροτελεστία ακολουθώντας συγκεκριμένους κανόνες.

Σταύρωμα με το μαχαίρι

Παραδοσιακά η κοπή της πίτας γίνεται από τον νοικοκύρη του σπιτιού (τον παππού ή τον πατέρα), ο οποίος, πριν την κόψει, τη στριφογυρίζει τρεις φορές στο όνομα της Αγίας Τριάδας. Στη συνέχεια τη σταυρώνει τρεις φορές με το μαχαίρι και αρχίζει να κόβει τα κομμάτια με τη σειρά που αναφέρθηκε προηγουμένως. Και επειδή είμαστε πληθωρικοί χαρακτήρες, σε κάποια μέρη της Ελλάδας κόβουν δύο πίτες: Μια γλυκιά μεταμεσονύκτια, στην αλλαγή του χρόνου (για να τους φέρει γλυκές ημέρες) και μια αλμυρή – με γέμιση από κρέας, τυρί ή λαχανικά – στο γιορταστικό μεσημεριανό πρωτοχρονιάτικο τραπέζι (για υγεία και ευτυχία).

Η παραδοσιακή πίτα

Από τα παλιά χρόνια τα καλύτερα υλικά (αλεύρι, λάδι, ζάχαρη, μυρωδικά, ξηροί καρποί) ζυμώνονταν από τα χέρια της νοικοκυράς για να φτιαχτεί η παραδοσιακή βασιλόπιτα, η οποία σε κάποιες περιοχές είχε σχήμα κουλούρας. Την επιφάνειά της κοσμούσαν ένας μεγάλος σταυρός, ο αριθμός της νέας χρονιάς, καθώς και διάφορα στολίδια κεντημένα με το πιρούνι, αληθινά καλλιτεχνήματα.

Τα κρυμμένα καλούδια

Στο πρόσφατο παρελθόν σε διάφορα μέρη της Ελλάδας έκρυβαν στη βάση της βασιλόπιτας, εκτός από ένα χρυσό ή ασημένιο νόμισμα, μικρά γεωργικά και ποιμενικά σύμβολα, συνήθως τυλιγμένα σε μικρά χαρτάκια: Ένα κομματάκι άχυρο για τα μουλάρια, ένα φύλλο από πουρνάρι για τα γίδια, σπυριά από καλαμπόκι για τις αγελάδες, τριφύλλι για τα πρόβατα, ρίγανη για τα μελίσσια.

Σε όποιον έπεφτε το νόμισμα, θα ήταν ο τυχερός της χρονιάς, όποιος έπαιρνε το άχυρο θα γινόταν καλός γεωργός, όποιος έπαιρνε το φύλλο πουρναριού καλός τσοπάνος κ.ο.κ. Στην αλμυρή πίτα έβαζαν ακόμα ένα κομματάκι από κληματόβεργα, ένα κοτσανάκι ελιάς και ένα κλαδάκι κρανιάς (σύμβολο υγείας), που έπεφταν στα κομμάτια των τυχερών της οικογένειας.