Από το ξυλουργείο του πατέρα του, στη δική του κτηνοτροφική μονάδα και από τις αθλητικές πίστες του στίβου στον Γ.Σ. Χαϊδαρίου, ο Μάκης είναι ένας τριαντάχρονος που έχει καταλάβει το νόημα της ζωής, της εργασίας και των προτεραιοτήτων.

Με τον πατέρα μου, ήμασταν ξυλουργοί στην Αθήνα, για πολλά χρόνια και με καλές δουλειές. Ήρθαν τα πράγματα όμως έτσι, με την κρίση και η οικοδομή που μας εξασφάλιζε δουλειά «πέθανε». Στο ξυλουργείο δεν υπάρχουν πλέον προοπτικές. Έτσι, είπαμε να ασχοληθούμε με τον πρωτογενή τομέα.

Η αλήθεια είναι ότι δεν μας συνδέει κάτι με τα Καλάβρυτα. Η καταγωγή μας είναι από τα Επτάνησα. Ψάχναμε παντού για να βρούμε ένα κτήμα να επενδύσουμε. Ένας φίλος μας, μας είπε πως στα Καλάβρυτα υπάρχουν μοναστηριακά κτήματα που νοικιάζονται. Αφού βρήκαμε το κτήμα, το νοικιάσαμε για αρκετά χρόνια.

Σε καμία περίπτωση. Δεν είχαμε απολύτως καμία τεχνογνωσία για το τι θα κάνουμε, αλλά και τι μπορούμε σε αυτόν τον τόπο, επίσης. Αμέσως πήγαμε σε ειδικούς για να τους συμβουλευτούμε. Μάλιστα, στον πρώτο μελετητή που πήγαμε, του είπαμε ότι δεν ξέρουμε τι να κάνουμε. «Τι μας προτείνεις εσύ ως ειδικός;» Αφού μας ρώτησε τι κάναμε μέχρι τώρα, μας απέτρεψε εξαρχής από ιδέες που είναι της «μόδας». Μας ξαναρώτησε: εσείς τι θέλετε να κάνετε; Χάριν αστείου, του απαντήσαμε ότι θα θέλαμε να καλλιεργήσουμε μπανάνες, για να καταλήξουμε μετά από πολύωρες συζητήσεις, στον πρωτογενή τομέα, στην κτηνοτροφία, και πιο συγκεκριμένα στα πρόβατα.

Επειδή είμαστε καινούργιοι και δεν ξέραμε, θελήσαμε να ασχοληθούμε σοβαρά. Το πρώτο πράγμα, ήταν να τσεκάρουμε το Μάκη, ένα παιδί 29 χρονών, της πόλης, αν μπορεί να μείνει εδώ στην περιοχή. Αυτές οι δουλειές είναι απόφαση ζωής και όχι άρπα κόλλα. Το πέρασε το τεστ επιτυχώς ο Μάκης και ξεκινήσαμε. Ως «άσχετοι», αλλά ξεκινήσαμε…

Σήκωσα τα μανίκια, διάβασα πάρα πολύ, επισκεφτήκαμε μαζί με τον πατέρα μου πάνω από 50 κτηνοτροφικές μονάδες σε όλη την Ελλάδα και τα Σαββατοκύριακα την «έβγαζα» στο πανεπιστήμιο, όπου μελετούσα.

Ένα αξιοσημείωτο γεγονός, που έχει χαραχτεί στη μνήμη μου, έχει να κάνει με μια ημερίδα που γινόταν στα Καλάβρυτα, για τη διαχείριση του Βουραϊκού και των κτηνοτροφικών μονάδων, για την οποία,  ο πατέρας μου και εγώ ήρθαμε από την Αθήνα για να παρακολουθήσουμε. Το παράδοξο ήταν ότι ήμασταν μόνοι μας, μαζί με τους ομιλητές! Καλαβρυτινός ούτε ένας.

Η αλήθεια είναι ότι με το ίντερνετ δεν γίνεσαι κτηνοτρόφος. Αντιθέτως, μαθαίνεις πολλά στην πράξη, αρκεί να έχεις μεράκι και όρεξη. Κατά τη διάρκεια της μάθησης, αποκτάς και μέτρο σύγκρισης και βλέπεις ακόμα και διαφορές στα λεγόμενα μεταξύ των ειδικών. Δεν είμαι δογματικός, ακούω και μαθαίνω.

Ένα από αυτά που έμαθα, είναι ότι οι συμβουλές των ντόπιων κτηνοτρόφων, συχνά είναι λανθασμένες.

Αυτό που κάνουμε εμείς, δεν το κάνει κανένας στην περιοχή. Ασχολούμαστε με τη γενετική βελτίωση των προβάτων της φυλής Χίου. Αυτό σημαίνει: ελεγχόμενες συνθήκες διαβίωσης, ελεγχόμενη σίτιση, ελεγχόμενη παραγωγή, ελεγχόμενο άρμεγμα. Συνεργαζόμαστε με το πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, μια φορά το μήνα έρχεται ειδικός που παρακολουθεί το κοπάδι, γίνονται όλα τα εμβόλια σύμφωνα με τις προδιαγραφές που απαιτούνται και η τροφή που δίνουμε στα πρόβατα, ελέγχεται και ζυγίζεται στο γραμμάριο. Τα πρόβατά μας είναι χειμώνα, καλοκαίρι μέσα στο στάβλο, ενώ δεν βγαίνουν για ελεύθερη βοσκή στο βουνό, με όλα τα θετικά και αρνητικά που αυτό έχει.

Η γενετική βελτίωση, που είναι το Α και το Ω στην κτηνοτροφία, επιβάλλει να αποφεύγουμε τις αιμομιξίες, κάτι που συνηθίζουν πολλές φορές οι ντόπιοι και οι υπόλοιποι τσοπαναραίοι, που όταν φτάνει η εποχή της αναπαραγωγής, αφήνουν τα κριάρια ανεξέλεγκτα, με τις προβατίνες.

Εμείς αντιθέτως, κρατάμε μητρώο για την κάθε προβατίνα, ξέρουμε ποια μέρα πήγε η προβατίνα και με ποιο κριάρι συγκεκριμένα και τέλος το καταγράφουμε. Θα σας δώσω ένα παράδειγμα:

Η 892 προβατίνα, έχει πατέρα το νο 8 κριάρι, γεννήθηκε στις 14/4/2013, γκαστρώθηκε στις 1/10/2014, με το κριάρι νο7 και γέννησε στις 25/2/2015, ένα θηλυκό (το νο71) και ένα αρσενικό (το νο 69). Έτσι, κρατάμε και τη στατιστική μας, με τα πρόβατα. Βλέπουμε για παράδειγμα, το κάθε κριάρι, πόσα αρσενικά και πόσα θηλυκά έβγαλε και με πόσες προβατίνες ζευγάρωσε. Το ίδιο ισχύει και για τις προβατίνες. Όποια προβατίνα βγάζει πολύ γάλα, κρατάμε τα παιδιά της για τον ίδιο σκοπό. Τα παιδιά από τις προβατίνες που δεν βγάζουν πολύ γάλα, δεν τα κρατάμε, αλλά τα σφάζουμε. Αυτό είναι γενετική βελτίωση.

Προς το παρόν βγάζουμε μόνο γάλα. Ο στόχος όμως είναι, κάποια στιγμή να καθετοποιήσουμε την παραγωγή μας και να βγάζουμε το δικό μας τυρί. Ήδη έχουμε ξεκινήσει δοκιμαστικά.

Οι ντόπιοι βγάζουν συνήθως 150 κιλά γάλα από τη μία προβατίνα και ένα με δύο αρνάκια. Τους στοιχίζει περίπου 70 ευρώ, συν την προσωπική τους εργασία. Ο δικός μας στόχος αντιθέτως, κάτι που έχουμε καταφέρει σε μεγάλο βαθμό, είναι η κάθε προβατίνα, να βγάζει πάνω από 400 κιλά γάλα και το κόστος συντήρησής της να μην ξεπερνά τα 230 ευρώ, με τον τρόπο που διαχειριζόμαστε τις ανάγκες της. Άρα τα περιθώρια κέρδους είναι πολύ μεγαλύτερα.

Το γάλα το δίνουμε κατά βάση στην Ένωση. Το πρόβλημα είναι ότι εμείς έχουμε όλο το χρόνο γάλα και η Ένωση κλείνει τους θερινούς μήνες, γι’ αυτό απευθυνόμαστε και σ’ άλλες αγορές. Φέτος για παράδειγμα το στείλαμε στην Τρίπολη. Θα το ρυθμίσουμε και αυτό.

Η παραγωγή γαλακτοκομικών προϊόντων συμφέρει περισσότερο, απ’ ό,τι το γάλα όταν καθετοποιήσουμε την παραγωγή μας. Η ζήτηση για τυροκομικά προϊόντα είναι μεγάλη και στο εξωτερικό και στο εσωτερικό της χώρας. Αυτό ωφείλεται και στο γεγονός ότι πέρσι είχαμε πολλές ζημιές λόγω των καιρικών συνθηκών σε όλη την Ελλάδα. Παλιά να φανταστείτε, καλύπταμε το 80% της εγχώριας ζήτησης σε τυροκομικά προϊόντα από αιγοπρόβειο γάλα, ενώ φέτος, μόλις το 30%.

Εμείς δεν μπορούμε να έχουμε μεγάλη μονάδα, με 3000 πρόβατα για παράδειγμα, όπως συμβαίνει στην Αμερική. Αντιθέτως όμως, μπορούμε να τους ανταγωνιστούμε τους υπόλοιπους παραγωγούς, λόγω της καλύτερης ποιότητας που διαθέτουμε. Και σ’ αυτό που σας λέω, έχω και παράδειγμα. Το Πάσχα, παρόλο που είχαμε την ακριβότερη τιμή στο αρνί, όχι μόνο τα πουλήσαμε όλα, αλλά μας έκαναν και άλλες παραγγελίες. Αυτό είχε να κάνει με την ποιότητα του κρέατος. Ο χασάπης μάλιστα που μας τα έσφαξε, έλεγε εμφατικά: αρνιά πολυτελείας!

Και ένα άλλο παράδειγμα. Φανταστείτε ότι συνεργάτες, γείτονες, φίλοι και άλλοι, που βλέπουν τι γάλα βγάζουμε, όταν είναι η περίοδος να τυροκομήσουν, έρχονται και παίρνουν γάλα από το δικό μας για να φτιάξουν το τυρί τους.

Δυστυχώς, δεν έχουμε πάρει ούτε μισό ευρώ. Η ειρωνεία είναι, ότι και οι λόγοι που απορρίπτονταν οι αιτήσεις χρηματοδότησης, ήταν αστείοι. Απλή γραφειοκρατία.

Στην Αθήνα ήμουν αθλητής στο στίβο. Υπήρξα πρωταθλητής Ελλάδος στο άθλημα της αντοχής των 10χλμ.. Έχω τρέξει σε βαλκανικούς αγώνες, στην Ελλάδα, την Κύπρο και την Τουρκία.

Όταν τέλειωσα το σχολείο, δούλεψα στο ξυλουργείο του πατέρα μου. Όταν ήρθε η κρίση όμως, αποφασίσαμε να κάνουμε αυτό το μεγάλο βήμα.

 

Ασχολούμαι με την ποδοσφαιρική ομάδα των Καλαβρύτων. Στην ομάδα των Καλαβρύτων (Αθλητική Ένωση Καλαβρύτων), έχω τη θέση του σέντερ φορ. Η αλήθεια είναι ότι δεν έχεις πολλές επιλογές εδώ. Συχνά αναγκαζόμαστε να πάμε στην Πάτρα ή στο Αίγιο. Θα κάνουμε τη βόλτα μας στη φύση, θα παίξουμε μπάλα, θα πάμε για κυνήγι, όταν αυτό μας επιτρέπεται. Η δουλειά είναι αυτή που τρώει τον περισσότερο χρόνο. Και εγώ θέλω να φροντίζω πρώτα τη δουλειά και μετά όλα τα άλλα.

Στην αρχή μου ήταν δύσκολο να εγκλιματιστώ στη διαφορετικότητα των Καλαβρύτων και τη νοοτροπία των ντόπιων. Δεν ήξερα τις συνήθειες των κατοίκων εδώ. Χρόνος για καφενείο δεν υπήρχε, αφού η δουλειά έτρωγε όλο τον χρόνο μας. Χαλάγαμε και την πιάτσα έτσι! Τον πρώτο χρόνο κλάψαμε, πονέσαμε, ματώσαμε, ιδρώσαμε, στενοχωρηθήκαμε, αλλά δεν απογοητευτήκαμε.

Χαλάγαμε την πιάτσα, διότι δεν κάναμε αυτό που έκαναν οι περισσότεροι: να πηγαίνουμε συνέχεια στο καφενείο να καθόμαστε. Για ‘μας προτεραιότητα ήταν και είναι η δουλειά. Μετά όλα τα άλλα. Αντιθέτως κάποιοι άλλοι, έχουν τη νοοτροπία να κάθονται και να περιμένουν τα λεφτά να έρθουν από μόνα τους. Αυτή η νοοτροπία του Έλληνα, πρέπει να αλλάξει. Είχαμε συνηθίσει στα εύκολα χρήματα, χωρίς δουλειά, να παίρνουμε επιδοτήσεις και τα λεφτά να τα σπαταλάμε στα μπαράκια, αντί στην ίδια την παραγωγή. Εμείς για παράδειγμα, δεν έχουμε Navara (αυτοκίνητο), αλλά μια απλή ρυμούλκα. Δεν χαλάμε 30 ευρώ στο καφενείο, αλλά τα πρόβατά μας είναι ταϊσμένα και δεν ζητάμε από άλλους «μισό κιλό τροφή» για να τα ταΐσουμε.

Ήδη έχουν αρχίσει διάφοροι, να βλέπουν το παράδειγμά μας. Στην αρχή μας χλευάζανε, βάζανε ακόμα και στοίχημα για το πότε θα μας ψοφήσουν τα πρόβατα! Ενώ στην αρχή μας κορόιδευαν για τον ζωοτέχνη που έχουμε ως ειδικό να ελέγχει τα πρόβατά μας, τώρα τον έχουν προσλάβει άλλοι δυο τρεις κτηνοτρόφοι της περιοχής. Με έμμεσο τρόπο επηρεάζουμε. Στην αρχή μας χλεύασαν, μετά μας αντέγραψαν και τώρα γίνονται και αυτοί καλύτεροι.

(παρέμβαση του πατέρα του Μάκη) Ένα αξιοσημείωτο είναι, ότι παιδιά κτηνοτρόφων, βλέποντας το παράδειγμα του Μάκη, έχουν αρχίσει να βλέπουν πιο σοβαρά τη δουλειά τους και αρχίζουν να ασχολούνται με τη δουλειά του πατέρα τους, που σχεδόν την είχαν απορρίψει. Παίζει ρόλο και η οικονομική κρίση γιατί δεν υπάρχουν λεφτά. Όταν βλέπουν την πρόοδο ενός παιδιού από την Αθήνα, που ήταν άσχετο με την κτηνοτροφία, παίρνουν δύναμη και ασχολούνται…

(Πατέρας Μάκη) Όχι. Δεν μας βοήθησε κανείς από αυτές τις υπηρεσίες, που έπρεπε να είχαν τουλάχιστον ένα γραφείο για να εξυπηρετούν τον κόσμο της παραγωγής.

Η γραφειοκρατία είναι εμπόδιο. Αν ο Μάκης ξεκίναγε μόνος του, να μαζέψει τα χαρτιά που του ζητούσαν, στη δεύτερη κιόλας μέρα, θα τα είχε παρατήσει. Εμείς που είμαστε πιο μεγάλοι και έχουμε γνωστούς και φίλους, κάπως τα καταφέρνουμε. Με τον τρόπο μας, δίνουμε και κανά «πενηνταρικάκι» για να κάνουμε τη δουλειά μας.

Μας δημιούργησαν πρόβλημα στο ρεύμα και το νερό.

Κάναμε να πάρουμε ρεύμα μετά από ενάμισι χρόνο, αφού καταθέσαμε την αίτηση. Και άλλον ενάμιση χρόνο για το νερό. Φέρναμε νερό με το βυτίο. Αρμέγαμε στο χέρι εις βάρος των προβάτων και του σχεδίου μας.

Ίσως και να πληρώσαμε το ότι δεν ήμασταν Καλαβρυτινοί.

Παρόλα αυτά, εμείς δώσαμε δουλειά στα Καλάβρυτα. Τα συνεργεία που πήραμε ήταν ντόπια, ενώ θα μπορούσαμε να τα φέρουμε από την Αθήνα και πολύ φθηνότερα. Παράπονο έχουμε μόνο από τις υπηρεσίες που δεν μας αντιμετώπισαν καλοπροαίρετα.

Π.χ. ενάμισι χρόνο κάναμε να πάρουμε εμείς νερό, ενώ κάποιοι ρομά, που ήρθαν κοντά μας και μετά από εμάς, σε μια εβδομάδα είχαν νερό. Τους έφερνα ό,τι χαρτιά μου ζητούσαν και συνέχεια με καθυστερούσαν με δικαιολογίες, όπως, σε ένα μήνα θα γίνει το συμβούλιο, την άλλη βδομάδα θα αποφασιστεί κτλ. Ενάμιση χρόνο μας έτρεχαν. Μετά από πολύ πίεση και μέσω γνωστού, τα καταφέραμε!

Για να βάλουμε το σωλήνα για το νερό, έπρεπε να σκάψουμε 30 πόντους στη γη. Μας ζήτησαν χαρτί από την αρχαιολογική υπηρεσία. Το φέραμε. Πόσοι έχουν τέτοιο χαρτί;

Δεν γονατίσαμε όμως.

Σκοπός μου είναι σε μια τριετία να έχουμε 600 πρόβατα και ένα μικρό τυροκομείο.

 

 

------------------------------------------------------------------------------------------------------

Συνέντευξη στον Ηλία Κυριακόπουλο (από Εφ. Τα Γεγονότα)