Σε όλο το Δήμο Καλαβρύτων , σε κάθε γωνιά ,σε κάθε στενό,από τα τέλη της 'Ανοιξης ως τα τέλη του Καλοκαιριού ανθίζει και καρποφορεί ένα φυτό που λίγοι γνωρίζουν τα οφέλη του στην υγεία μας. Η γνωστή αφροξυλιά ή κουφοξυλιά ή σαμπούκο.

Η λαϊκή παράδοση χαρακτηρίζει την κουφοξυλιά ως πλήρες Φαρμακείο λόγω των αναρίθμητων θεραπευτικών και προφυλακτικών του ιδιοτήτων. Τα μέρη που χρησιμοποιούνται για θεραπευτικούς σκοπούς είναι ο φλοιός, τα άνθη, οι καρποί και τα φύλλα. Τα άνθη του βγαίνουν σε ταξιανθίες όπως και οι καρποί, είναι ερμαφρόδιτα και έχουν ευχάριστη μυρωδιά που οφείλεται στο πλούσιο αιθέριο έλαιο που περιέχουν. Τα μικρά του φρούτα είναι σκούρα, σχεδόν μαύρα όταν είναι ώριμα.
Στη σύχρονη βοτανοθεραπεία ο Σαμπούκος χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση της γρίπης και των συμπτωμάτων  της. Δύο ανεξάρτητες κλινικές έρευνες που δημοσιεύτηκαν το 2004, έδειξαν πως η κατανάλωση Σαμπούκου μειώνει σημαντικά τόσο τα συμπτώματα όσο και το χρόνο ανάρρωσης από τη γρίπη  (τόσο τύπου Α όσο και τύπου Β)
Ο Σαμπούκος περιέχει το περισσότερο νιτρικό κάλιο σε σχέση με οποιοδήποτε βότανο και είναι πλούσιος σε πολλές βιταμίνες (κυρίως Α, Β, C). Τον 17ο αιώνα ήταν δημοφιλές γιατρικό για να καθαρίζει τα φλέματα, ενώ τον 18ο αιώνα στην Γαλλία το απόσταγμα του Σαμπούκου εκθειαζόταν για την ικανότητά του να λευκαίνει το δέρμα και να σβήνει τις φακίδες. Τα φύλλα δρουν ως εξωτερικό μαλακτικό και επουλωτικό, εσωτερικό καθαρτικό, αποχρεμπτικό, διουρητικό και εφιδρωτικό. Επίσης λιωμένα χρησιμοποιούνται για μωλωπισμούς, διαστρέμματα, τραύματα και χιονίστρες συνήθως σε μορφή μίας ζεστής κομπρέσας. Για κρυολογήματα και πυρετούς ο Σαμπούκος συνδυάζεται με Μέντα, Αχιλλέα ή Ύσσωπο. Για τη γρίπη συνδυάζεται με Αγριμόνιο. Για την καταρροή με τη Χρυσόβεργα.

Ο φλοιός δρα ως καθαρτικό, εμετικό και διουρητικό. 
Τα φύλλα δρουν ως εξωτερικό μαλακτικό και επουλωτικό, εσωτερικά καθαρτικό, αποχρεμπτικό, και εφιδρωτικό. Χρησιμοποιούνται για μωλωπισμούς, διαστρέμματα, τραύματα και χιονίστρες.  Τα φύλλα έχουν έντονη καθαρτική δράση αλλά η γεύση τους δεν είναι ευχάριστη.Τα φύλλα αφού πολτοποιηθούν και αραιωθούν με νερό διώχνουν μακριά τις μύγες, σκοτώνουν τις αφίδες, και άλλα έντομα. Συλλέγονται τον Ιούνιο και τον Ιούλιο, μόνο με αίθριο καιρό, και αφού ο ήλιος έχει διώξει την πρωινή δροσιά, και αποξηραίνονται.
Χρησιμοποιούνται τόσο φρέσκα, όσο και αποξηραμένα.
*Η χρήση των φύλλων του σαν ρόφημα δεν είναι ιδιαιτέρα διαδεδομένη στη χώρα μας, με εξαίρεση τη Θεσσαλία,και εκεί γίνεται σε συνδυασμό με άλλα βότανα.
Τα άνθη δρουν ως εφιδρωτικό και αντικαταρροικό, είναι πολύ καλά για θεραπεία κρυολογημάτων και γρίπης, πονόλαιμου, πονόδοντου, ξερόβηχα, αμυγδαλών και φαρυγγίτιδας. Είναι κατάλληλα και για κάθε καταρροϊκή φλεγμονή του ανωτέρου αναπνευστικού συστήματος, όπως πυρετός εκ χόρτου και ιγμορίτιδα. Εξωτερικά τα λουλούδια μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως και το χαμομήλι.Τα αποξηραμένα λουλούδια έχουν μαλακτικές ιδιότητες για το δέρμα, ενώ τα φρέσκα αποφεύγονται γιατί είναι ερεθιστικά.Είναι κατάλληλα για την επιπεφυκίτιδα, για δερματικές παθήσεις, για το ξηρό δέρμα και τα εγκαύματα από τον ήλιο. Το εκχύλισμα των ανθέων ( Aqua Sambuci )είναι μαλακτικό, λευκαντικό και αναπλαστικό για το δέρμα, κατάλληλο τόσο για τις πανάδες, όσο και για τα τραύματα και τις ουλές. Μπορεί να προστεθεί στο νερό του λουτρού για ένα αναζωογονητικό μπάνιο που θα καταπραΰνει τα ευερέθιστα νεύρα και θα ανακουφίσει από τη φαγούρα. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για το πλύσιμο των ματιών, σε πληγές ή φλεγμονές, όπως και το χαμομήλι.
Οι καρποί του Σαμπούκου δρουν ως εφιδρωτικό, διουρητικό και υπακτικό. Έχουν παρόμοιες ιδιότητες με τα άνθη αλλά επιπλέον είναι χρήσιμοι και στους ρευματισμούς. τις νευραλγίες, και τις ορμονικές διαταραχές.Έχουν δράση διουρητική, καθαρτική και υπακτική.
Προάγουν την εφίδρωση, καταπολεμούν τη δυσκοιλιότητα,και συμβάλλουν στην αποτοξίνωση του οργανισμού.

Στη  μαγειρική έχει πολλές χρήσεις  και ως γλυκό και ως φαγητό κάτι που στην περιοχή μας είναι εντελώς άγνωστο.     
Οι ταξιανθίες των φρέσκων λουλουδιών βουτηγμένες σε κουρκούτι και σερβιρισμένες με σιρόπι σφενδάμου και χυμό λεμονιού, είναι ένα νόστιμο σνακ, αλλά και παραδοσιακό γλυκό όπως οι δικοί μας λουκουμάδες σε κάποιες περιοχές. Τα άνθη χρησιμοποιούνται επίσης για την παρασκευή λικέρ, και τον αρωματισμό άλλων αλκοολούχων ποτών. Οι συνταγές για σιρόπια, κρασιά και λικέρ δεν έχασαν ποτέ τη δημοτικότητά τους και η χρήση τους συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Στο Βέλγιο, ένα είδος μπύρας γίνεται από τα μούρα της κουφοξυλιάς. Οι Βρετανοί συνήθιζαν το σπιτικό κρασί και λικέρ από Σαμπούκο γιατί πίστευαν ότι παρατείνει τη ζωή και για τη θεραπεία του κοινού κρυολογήματος. Οι καρποί χρησιμοποιούνται στην παρασκευή γλυκισμάτων, στον αρωματισμό κέικ, μπισκότων, χυμών και φρούτων. Οι Καυκάσιοι οινοποιούν τον μούστο τους με άνθη Σαμπούκου και αρωματίζουν κάποιες κρέμες, οι Βούλγαροι φτιάχνουν ξύδι Σαμπούκου, και οι Σέρβοι μαρμελάδες. Εδώ σ'εμάς απ'όσο ξέρω, η Σαμπούκα των Ιταλών μας έγινε γνωστή σαν κέρασμα στα ποτάδικα και τα μεζεδοπωλεία τη δεκαετία του 90.
Είναι καιρός λοιπόν να αρχίσουμε πάλι να φτιάχνουμε τις παλιές συνταγές. Αυτές τις μέρες μέχρι και τέλη Αυγούστου τα μούρα είναι έτοιμα για γλυκό του κουταλιού. Καλή επιτυχία σε όλες τις νοικοκυρές .

Γεωργία Κουτσιουρή