Του Νίκου Σακελλαρόπουλου, μέλος της κίνησης «1821-Τιμή στη Λαύρα»

Πετυχημένο από κάθε πλευρά το «Ιστορικό Επιστημονικό Συνέδριο». Άρτια η οργάνωση, πολλά και εκλεκτά τα πρόσωπα που μίλησαν ή παρέλασαν, σημαντικά αυτά που ειπώθηκαν, συνέδριο υψηλού επιπέδου γενικότερα.

Το μεγάλο, όμως, πρόβλημα στο θέμα της τοπικής μας ιστορίας, για το 1821, είναι το «γκρέμισμα» της Λαύρας. Της οριστικής πλέον διαγραφής της ιστορικής απόφασης που πάρθηκε εκεί στις 17 Μαρτίου, η οποία έπαιξε καθοριστικό ρόλο γενικότερα στην έναρξη και πορεία της επανάστασης. Έτσι μια ιστορική παράδοση που κράτησε αναλλοίωτη κοντά δύο αιώνες και ήταν πανελληνίως γνωστή σβήνει οριστικά. Στο κρίσιμο αυτό θέμα, που έπρεπε να έχει προτεραιότητα, φυσικό ήταν να μην προσφέρει τίποτα το συνέδριο, παρά τις κάποιες αναφορές που έγιναν, και ταιριάζει η παροιμία: «Παρηγοριά στον άρρωστο μέχρι να βγει η ψυχή του».

Θα αναφερθώ ιδιαίτερα στον Κεντρικό ομιλητή, το Μεσσήνιο υφυπουργό κ. Συρίγο που πρόκειται, όντως, για κορυφαίο επιστήμονα και η όλη συμπεριφορά του δείχνει άτομο με ακέραιο χαρακτήρα και με πολιτικό ήθος. Και τούτο με αφορμή αυτό το ηχηρό που είπε στην αρχή της ομιλίας του που όχι μόνο καταχειροκροτήθηκε, αλλά έγινε και πρωτοσέλιδο: «Εδώ στα Καλάβρυτα. Εδώ που ξεκίνησαν όλα». Τα λόγια όμως έχουν αξία όταν συμβαδίζουν με τις πράξεις, διαφορετικά όχι μόνο δεν έχουν, αλλά και μας αποπροσανατολίζουν, παρότι σίγουρα τα είπε για να μας καλοκαρδίσει και όχι να μας ξεγελάσει.

Χωρίς να του αποδίδω προσωπική ευθύνη σε ενέργειες, δεν μπορεί να μην γνωρίζει πως τα πιο σπουδαία απ’ αυτά που ξεκίνησαν από την περιοχή των Καλαβρύτων, μας τα αφαίρεσαν, με ανεπίτρεπτο τρόπο και ύπουλη μεθόδευση, οι συμπατριώτες του Μεσσήνιοι. Θα του είναι γνωστό, πως τελευταία μέρα της θητείας στην προεδρία της δημοκρατίας του Μεσσήνιου κ. Προκόπη Παυλόπουλου, έγινε ένα πρωτόγνωρο γεγονός: υπογράφτηκαν δυο Προεδρικά Διατάγματα (12 Μαρτίου 2020), που καθιερώνουν την 17^ην Μαρτίου ως ημέρα κήρυξης της επανάστασης από την Μάνη, αντί της 25^ης Μαρτίου που όλη η χώρα γιόρταζε από το 1838. Και αυτό με εισήγηση των Μανιάτικης καταγωγής υπουργών, κ Τάκη Θεοδωρακάτου, υπουργού εσωτερικών τότε, και Θεόδωρου Σκυλακάκη υφυπουργού οικονομικών. Το γεγονός αυτό γιορτάστηκε φέτος με ιδιαίτερη επισημότητα και λαμπρότητα.

Αυτό ήταν η αρχή της ταφόπετρας για την τοπική μας ιστορίας. Επειδή η ιστορική απόφαση της Λαύρας, πέρα από το γεγονός πως ήταν ιδιαίτερα πανελληνίως γνωστή, προηγείτο αυτή της Αρεόπολης, όπως σαφώς αναφέρει ο κορυφαίος ιστορικός της εποχής Φιλήμων: «Και ιδού εν τη Λακωνία λαμβάνει χώραν δευτέρα της εν Λαύρα συστηματική σύσκεψις καθ’ ην και ο Ηλίας και Κυριακούλης Μαυρομιχάλαι και ο Διονύσιος Τρουπάκης και άλλοι των Λακώνων οπλαρχηγοί» (Αρχή Γ΄ Τόμου), έπρεπε η Λαύρα να σβήσει, για να επιτύχουν έτσι όχι μόνο την πρωτιά, αλλά και τo πιο σπουδαίο, τη μοναδικότητα.

Παράλληλα πέτυχαν να υποβαθμίσουν και το γεγονός της απελευθέρωσης της πόλης των Καλαβρύτων, ως «πρώτη πόλη που ελευθερώθηκε». Η απελευθέρωση των Καλαβρύτων είχε ιδιαίτερη αξία όχι τόσο ως «πρώτη πόλη», αλλά γιατί σηματοδοτούσε την πραγματική ημερομηνία έναρξης του αγώνα, ανεξάρτητα αν γιορταζόταν, και σωστά, στις 25 Μαρτίου. Ήταν η πρώτη συντονισμένη επαναστατική πράξη. Τώρα κι αυτό μεταφέρθηκε στις 17 Μαρτίου, παρότι εκεί δεν υπήρχαν τουρκικές δυνάμεις.

Η εν λόγω εξέλιξη βολεύει και τους εκφραστές της ορατής πλέον «τάξης πραγμάτων», αφού η έναρξη του αγώνα αποκόπτεται όχι απλώς από τον «Ευαγγελισμό της Θεοτόκου», αλλά γενικότερα από την εθνική μας παράδοση, που είναι κυρίως ριζωμένη η ιστορική μνήμη του λαού μας. Ξεφεύγει απ’ αυτό που λέει ο μεγάλος μας ποιητής Σεφέρης που ταιριάζουν ιδιαίτερα στον με πολύ αίμα ποτισμένο τόπο μας: «Είναι μικρός ο τόπος μας, αλλά η παράδοσή του είναι τεράστια, μια απέραντη αλληλεγγύη μεταξύ των πεθαμένων και των ζωντανών».

Έτσι η μεγάλη όντος ιστορία της επαρχίας μας έχει ήδη περιοριστεί στο τοπικό γεγονός της απελευθέρωσης της πόλης των Καλαβρύτων, υποβαθμισμένο, αφού η Λαύρα σβήνει. Και τούτο με τη δική μας όχι μόνο ανοχή αλλά και σύμπραξη. Σταχυολογώ μερικά πρωτόγνωρα που γράφτηκαν και μάλιστα στην περίοδο της κορύφωσης των εορταστικών εκδηλώσεων για τα 200 χρόνια: «…τους αγωνιστές τους όρκισε προφανώς ο ηγούμενος Καλλίνικος…». «Στο χάνι του Δαφαλιά ο Γερμανός και οι άλλοι, αφέθηκαν ελεύθεροι κατόπιν συνεννόησης με τους Τούρκους συνοδούς». «ο Ηρωικός Παπαφλέσσας είχε απέναντί του το αντιδραστικό και βολεμένο αρχοντολόι και το ανώτερο ιερατείο (τουρκοχριστιανούς): Γερμανό (τον παμπόνηρο), Ζαΐμη, Φωτήλα, Λόντο, Α. Φραντζή, Χαραλάμπη, Προκόπιο κ. ά). Ο καθένας βέβαια είναι ελεύθερος να γράφει ότι θέλει, αλλά εύλογο είναι να δημιουργούνται ερωτηματικά.

Έτσι στις μέρες μας γράφετε μια καινούρια ιστορία για τον τόπο μας με το μεγάλο βιβλίο της να γίνεται βιβλιαράκι. Η Λαύρα πλέον θα είναι μεταξύ μας υπόθεση. Κάποιοι θα την μνημονεύουν μεγαλόστομα για παρηγοριά, για τους πολλούς θα είναι ένα αδιάφορο γεγονός και μερικοί άλλοι θα συνεχίσουν να μιλάνε ειρωνικά ή και υβριστικά, με ανοίκειους ενίοτε χαρακτηρισμούς σε βάρος των πρωταγωνιστών. Η δε απελευθέρωση της πόλης των Καλαβρύτων θα είναι μια από τις πολλές τοπικές εορτές χωρίς ιδιαίτερη σημασία, όπως περίπου της Κλειτορίας 9 Μαρτίου, Χελωνοσπηλιάς κλπ.

Αυτό φάνηκε από φέτος παρότι εορταστικό έτος: Η εφημερίδα «Κυριακάτικη Καθημερινή», για παράδειγμα, της οποίας είναι μόνιμος συνεργάτης ο κ. Συρίγος, στο φετινό φύλλο της 21^ης Μαρτίου, είχε αφιερώσει μια ολόκληρη σελίδα στους «κυριότερος σταθμούς της Επανάστασης του 1821». Πρώτο και κυριότερο μεταξύ των άλλων που ανέφερε ήταν της Καλαμάτας και γράφει: «Στις 23 Μαρτίου Κολοκοτρώνης, Παπαφλέσσας, Πετρόμπεης απελευθέρωσαν την Καλαμάτα. Συγκροτείται η Μεσσηνιακή Γερουσία και έπειτα από λίγες ημέρες απευθύνει προκήρυξη προς τας Ευρωπαϊκάς Αυλάς». Στη συνέχεια αναφέρει άλλα σημαντικά γεγονότα. Καμιά απολύτως αναφορά όχι μόνο στα γεγονότα των Καλαβρύτων αλλά ούτε στα σοβαρά στην Πάτρα που αφετηρία είχαν τη Λαύρα. Το ίδιο βέβαια σε όλα τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης.

Οι διοργανωτές του Συνεδρίου έδειξαν σαν να τα αποδέχονται αυτά. Παραδόξως περιόρισαν τον τίτλο της προκήρυξης μόνο στην απελευθέρωση της πόλης των Καλαβρύτων, χωρίς σύνδεση με τη Λαύρα. Δεν σκέφτηκαν, τουλάχιστον, ότι εκπροσωπούν όλη την Επαρχία και όχι την πόλη των Καλαβρύτων. Και τούτο σε αντίθεση με τους Καλαματιανούς που συνέδεσαν την απελευθέρωση της πόλης, 23 Μαρτίου, με την απόφαση της Αερόπολης, την οποία μάλιστα μετέτρεψαν επίσημα σε «έναρξη» του ένοπλου αγώνα.

Θα αναφερθώ ειδικά στο Δήμαρχο, που πέρα από την εκτίμηση μου στο πρόσωπό του, εκτιμώ και τη μεγάλη του προσφορά στην επαρχία μας και ιδιαίτερα στην πορεία του Αγροτικού Γαλακτοκομικού Συνεταιρισμού, που αποτελεί τρανταχτό παράδειγμα προς μίμηση, σε όλη τη χώρα. Του αξίζουν συγχαρητήρια. Αυτό το έχω τονίσει στο βιβλίο μου «Ιστορία της Επαρχίας Καλαβρύτων». Θα μου επιτρέψει, λόγω ηλικίας, να του πω τούτο: Να μη συνδέσει το όνομα του με αυτό το ανάθεμα. Όταν πάψει να κατέχει το σημερινό υψηλό αξίωμα, αυτοί που τώρα του χτυπάνε φιλικά την πλάτη, πιο εύκολα από άλλους θα του γυρίζουν την πλάτη και αυτός κυρίως θα φορτωθεί την ευθύνη.

Από τα Καλάβρυτα δεν ξεκίνησαν όλα όπως είπε καλοπροαίρετα ο κ. Συρίγος, αλλά ούτε, όμως, και από τη Μάνη. Όλα ξεκίνησαν από όλους μαζί. Ο αγώνας ήταν παλλαϊκός, και αυτό το νόημα είναι ανεπίτρεπτο να νοθεύεται. Γι’ αυτό και κείνοι που αγωνίστηκαν καθιέρωσαν κοινό εορτασμό έναρξης του αγώνα, την συμβατική ημερομηνία της 25^η Μαρτίου. Απορώ πως συμβιβάζονται με όλα αυτά κάποιοι αριστεροί ή αριστερίζοντες.

Η κίνηση «1821-Τιμή στη Λαύρα», της οποίας είμαι μέλος αυτό ζητάει. Και ακόμα να κατοχυρωθεί θεσμικά η ιστορική απόφαση που πάρθηκε στην Αγία Λαύρα, αυτό που δικαιούται και τίποτα παραπάνω. Απορούμε τι είναι αυτό που δεσμεύει το Δήμο να ηγηθεί αυτής της προσπάθειας, που είναι απόλυτα δίκαιη; Έστω και για «την τιμή των όπλων».

Απορούμε βέβαια και με τη στάση της Ιεράς Μητροπόλεως και ιδιαίτερα της Μονής της Αγίας Λαύρας, που κουβαλάει, με πολλές θυσίες, μια τόσο βαριά κληρονομία.