Γεωργία Κουτσιουρή: Χριστούγεννα στο χωριό μου τη Δάφνη Καλαβρύτων

Πάντα τα Χριστούγεννα είναι ιδιαίτερα για τα παιδιά. Κάτι τα στολισμένα δέντρα, κάτι τα χρωματιστά λαμπάκια, τα κάλαντα, τα δώρα, οι διακοπές από το σχολειό, τα έκαναν την αγαπημένη γιορτή των παιδιών που αργότερα θα την θυμούνταν με μια γλυκιά μελαγχολία, όπως και όλα τα όμορφα πράγματα που ζούσαμε μικροί και τα βλέπαμε με μια διαφορετική, πιο αθώα ματιά. Κάπως έτσι τα θυμάμαι εγώ τα Χριστούγεννα και πιστεύω και αρκετοί άλλοι μαζί με εμένα…
 
Δεκέμβριος κάποιας χρονιάς περασμένης, τόσο περασμένης που σχεδόν είναι ξεχασμένη η χρονιά, αλλά όχι και η  γιορτή των Χριστουγέννων. Περίπου 25-30 χρόνια πριν (ίσως και λίγα παραπάνω) όταν ήμουν ακόμα παιδί και ζούσα στην Δάφνη, μία Δάφνη όχι πολύ διαφορετική από την σημερινή ,( άλλωστε στα χωριά οι ρυθμοί είναι πάντα λίγο πιο αργοί).  Παντού στους δρόμους μύριζε το καμένο ξύλο από τα τζάκια. Οι δρόμοι ήταν άδειοι αφού όλοι οι συγχωριανοί μαζεύονταν από νωρίς στα καφενεία γύρω από τις φουφούδες με το κομπολόι στα χέρια και το καφεδάκι τους, που αργότερα θα έδινε την θέση του στο κονιάκ για να ζεσταθούν. Ήσυχες μέρες και ακόμα περισσότερο ήσυχες νύχτες…. Η εικόνα αυτή τις γιορτινές μέρες άλλαζε ελάχιστα αφού τα στολίδια έξω στους δρόμους ήταν σχεδόν ανύπαρκτα, άλλες εποχές θα μου πείτε. Μόνη αλλαγή τα χρωματιστά φώτα στο δέντρο και τα χριστουγεννιάτικα σχέδια στα τζάμια του βιβλιοπωλείου του Κόλλια. Αλλαγές μικρές ασήμαντες που όμως τώρα τόσα χρόνια μετά ακόμα τις θυμάμαι.
 
Μέσα στα σπίτια όμως η εικόνα άλλαζε….  τα Χριστούγεννα  τρύπωναν σε κάθε σπίτι του χωριού  σε κάθε γωνιά και άφηναν μία μαγική αίσθηση. Οι καλονοικοκυρές έφτιαχναν από νωρίς τα γλυκά τους, μελομακάρονα, κουραμπιέδες, μπακλαβά και δίπλες για να έχουν να κερνάνε τους συγγενείς και τους φίλους που θα πέρναγαν αυτές τις μέρες από τα σπίτια και για αυτούς που θα έρχονταν να κάνουν γιορτές με τους δικούς τους.
 
Δεύτερο μέλημά τους ήταν να ετοιμάσουν τα "Χριστόψωμα", στολισμένα με σουσάμι, καρύδια και κουφέτα. Ήταν εύγευστα γιατί ήταν από γνήσιο σιτάρι και  καλοζυμωμένα.
 
Δεν ξεχνούσαν όμως και την καθαριότητα. Θυμάμαι τη μάνα μου να καθαρίζει, να πλένει, να σιδερώνει ώστε τις γιορτές να έχουμε καθαρά ρούχα. Εκείνη την εποχή τα παιδιά δεν ήταν δυο αλλά τέσσερα, πέντε, έξι ή και περισσότερα. Και έπρεπε να είναι καθαρά και να φοράνε τα καλά τους ρούχα. Έπρεπε να λουστούν και να μπανιαριστούν και όχι βέβαια σε μπανιέρα αλλά σε σκάφη και συνήθως τσίγκινη.(τί ηρωίδες ήταν εκείνες οι γυναίκες!)
 
Τα χριστουγεννιάτικα δέντρα μικρά συνήθως και αληθινά (κυπαρίσσι, έλατο, πουρνάρι) με την απαραίτητη χάρτινη φάτνη έπαιρναν την θέση τους στο σαλόνι ή την κουζίνα και στολίζονταν με τα λαμπιόνια τους , που κάθε χρόνο θα είχαν πρόβλημα και θα μας έκαναν να αναρωτιόμαστε  «αφού πέρσι άναβαν…!».
 
Θυμάμαι πως χιόνιζε πολύ εκείνα τα χρόνια. Αν, όμως, χιόνιζε τα Χριστούγεννα, αυτό ισοδυναμούσε με οικονομική καταστροφή! Τα κάλαντα, η μεγαλύτερη επιχειρηματική μας δραστηριότητα, που μας εξασφάλιζε τα έξοδα για το μεγαλύτερο διάστημα του χρόνου, χρεοκοπούσε! Και εμείς για τα κάλαντα, κυρίως, περιμέναμε τα Χριστούγεννα!
 
Οι μικρότεροι  μέρες πριν  βρίσκαμε τα τρίγωνα μας και κανονίζαμε τις ομάδες που θα βγαίναμε για να πούμε τα κάλαντα. Πάντα παραμονή Χριστουγέννων και αφού θα πηγαίναμε το πρωί για να κοινωνίσουμε, (η Θεία Κοινωνία ήταν απαραίτητη, συνήθεια που ακόμα κρατάω).  Η διαδρομή που θα ακολουθούσαμε αποτελούσε ολόκληρο στρατηγικό σχέδιο αφού θα έπρεπε να ξεκινήσουμε από την Εκκλησία να περάσουμε από όλο το χωριό να καταλήξουμε κοντά στα σπίτια μας και να έχουμε περάσει πρώτοι από τα σπίτια των συγγενών μας, αφού πάντα από εκεί παίρναμε το καλύτερο μπαχτσίσι που γινόταν ακόμα μεγαλύτερο αν είχαμε και την πρωτιά. Ολόκληρο το προηγούμενο βράδυ είμασταν υπ΄ ατμόν, καθαρίζαμε τα τρίγωνα μας που πάντα μπλέκονταν μεταξύ τους από τα δαχτυλίδια  τους και τρίγωνο με χτυπητήρι γίνονταν ένα σώμα, είχαμε κατά νου και τα κάλαντα της προηγούμενης χρονιάς, πού είχαμε πάει και δεν μας άνοιξαν, πού  αργήσαμε να πάμε, ποιά σπίτια ξεχάσαμε, το μόνο που δεν μας απασχολούσε ήταν το αν ξέραμε τα κάλαντα, αυτό το θεωρούσαμε αυτονόητο.
 
Καλήν ημέρα άρχοντες κι αν είναι ορισμός σας,
Χριστού τη θεία Γέννηση να πω στ΄ αρχοντικό σας.
Χριστός γεννάται σήμερον εν Βηθλεέμ τη πόλη,
οι ουρανοί αγάλλονται, χαίρει η φύσις όλη.
Εν τω σπηλαίω τίκτεται, εν φάτνη των αλόγων,
ο Βασιλεύς των Ουρανών και ποιητής των όλων.
 
Κάπου εδώ κολλάγαμε και ένα και του χρόνου , χρόνια πολλά  και είμασταν  έτοιμοι, είχαμε φροντίσει βέβαια να το πούμε αρκετά αργά για να φαίνεται μεγάλο σε διάρκεια αλλά και για να δίνουμε και τον απαραίτητο χρόνο στις νοικοκυρές να πλύνουν τα χέρια τους (αφού τις πετυχαίναμε πάντα πάνω στην προετοιμασία του φαγητού) και να έρθουν να μας ευχηθούν.
 
Νωρίς νωρίς λοιπόν ξυπνάγαμε, πηγαίναμε στην εκκλησία του Αγίου Χαραλάμπου και με το Δι’ ευχών του παπά-Γιώργη του Μπαμπίλη (από τη Χόβολη Καλαβρύτων) ξεχυνόμασταν στο χωριό, ένα χωριό γεμάτο παρέες από παιδιά που με τα τρίγωνα στο χέρι σταματάγαμε σε κάθε πόρτα και ρωτάγαμε « να τα πούμε;», « να τα πείτε, να τα πείτε», πολύ σπάνια κάποιος να μην μας άνοιγε ή να μας έλεγε ότι πέρασαν άλλοι, τί στενοχώρια παίρναμε τότε, δεν μπορούσαμε να καταλάβουμε το γιατί, τι πείραζε να τα λέγαμε και εμείς; Μέχρι τις 12:00 περίπου το μεσημέρι γυρνάγαμε από σπίτι σε σπίτι και τα λέγαμε. Κάπου κάπου συναντιόμασταν και με άλλες παρέες και ανταλλάσαμε τις εμπειρίες της ημέρας, ποιος μας έδιωξε, ποιος μας έδωσε μεγάλο μπαχτσίσι, ποιός όχι και το βασικότερο όλων, πόσα μαζέψαμε μέχρι αυτήν την στιγμή… είχαμε έναν άτυπο διαγωνισμό για το ποιος μάζεψε τα περισσότερα· όχι τόσο για τα χρήματα όσο για την πρωτιά, λες και μας βαθμολογούσαν για τις φωνητικές μας ικανότητες. Αφού γυρνάγαμε σχεδόν όλο το χωριό ερχόταν και η ώρα να μοιράσουμε τα χρήματα που είχαμε μαζέψει και να κάνουμε τον απολογισμό μας, τα πήγαμε καλύτερα από πέρυσι ή όχι, άραγε είμασταν εμείς οι καλύτεροι για φέτος;
 
Ένα άλλο γεγονός των ημερών και αναπόσπαστο μέρος της ζωής των κατοίκων της Δάφνης ήταν η σφαγή του γουρουνιού. Κάθε σπίτι είχε το γουρούνι του. Το έπαιρναν συνήθως στις αρχές του καλοκαιριού και το έσφαζαν την παραμονή των Χριστουγέννων. Διέθεταν ξεχωριστό μέρος για τη διαμονή του, το «γουρνοκούμασο» και το τάιζαν με καλαμπόκι, κριθάρι, τυρόγαλα και τα περισσεύματα των φαγητών της οικογένειας.
 
Η σφαγή γινόταν λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα και αποτελούσε ένα μικρό πανηγύρι. Όλη η διαδικασία βέβαια αποτελούσε κατάλοιπο ειδωλολατρικών πρακτικών.

Οι Ρωμαίοι θυσίαζαν χοίρους στους θεούς Δήμητρα και Κρόνο για να τους ευνοήσουν στην καλλιέργεια της γης. Αυτό συνέβαινε από τις 17 έως τις 25 Δεκεμβρίου.
 
Τα συγγενικά σπίτια συνεννοούνταν για το πότε θα έσφαζαν τα γουρούνια.. Στο σφάξιμο έπαιρναν μέρος πέντε - έξη άντρες και οι γυναίκες του σπιτιού. Ο νοικοκύρης φρόντιζε ν' ανάψει φωτιά για να' χει βραστό νερό. Οι καλεσμένοι έρχονταν με τα μαχαίρια τους καλοακονισμένα.
Από αυτό το γουρούνι θα έβγαινε σχεδόν το κρέας της χρονιάς, το οποίο θα έπερνε τη μορφή παστού, λουκάνικου, κιμά αλλά και η περιβόητη οματιά. Επίσης το λίπος της χρονιάς αλλά και το σαπούνι του νοικοκυριού. Στο τέλος της δουλειάς άναβαν κάρβουνα έψηναν μεζέδες και με καλό κρασί εύχονταν στον νοικοκύρη " καλή υγεία και του χρόνου".
 
Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, τα υλικά αγαθά που αφθονούν στις μέρες μας και οι νέοι τρόποι επικοινωνίας , μας έχουν ουσιαστικά απομακρύνει από πολλά έθιμα όπως και αυτά των Χριστουγέννων. Τόσο πολύ μάλιστα που πολλοί από μας είτε δεν τα γνωρίσαμε, είτε τα θυμόμαστε ελάχιστα.
 
Στη Δάφνη λίγοι είναι αυτοί που επιμένουν να δηλώνουν πιστοί στην παράδοση.
Καλό θα ήταν λοιπόν και επιβάλλεται να μεταλαμπαδεύσουμε στα νέα παιδιά τα χρώματα, τους ήχους, και τις μυρωδιές του τόπου μας για να μπορέσει να διατηρηθεί η παράδοσή μας από τις επόμενες γενιές στο ακέραιο.
 
    
 Καλά Χριστούγεννα σε όλους μας με υγεία
              και περισσότερα χαμόγελα…
 
Κουτσιουρή Γεωργία
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Προσθήκη νέου σχολίου

Το περιεχόμενο αυτού του πεδίου παραμένει ιδιωτικό και δε θα εμφανίζεται δημόσια.
  • Επιτρεπόμενες ετικέτες HTML: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Αυτόματες αλλαγές γραμμών και παραγράφων.
  • Οι διευθύνσεις ιστοσελίδων και οι διευθύνσεις email μετετρέπονται σε συνδέσμους αυτόματα.
CAPTCHA
11 + 0 =
Solve this simple math problem and enter the result. E.g. for 1+3, enter 4.