ΤΗΛΕΣΚΟΠΙΟ ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ και το… εν αναμονή ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ

άρθρο του Σπύρου Σοκορέλη*

Ο υψηλός βαθμός διαύγειας από το όρος Χελμός ήταν γνωστή στους ασχολούμενους με την αστροφυσική ήδη από το 1965. Και μάλιστα και άλλοι άνθρωποι του πνεύματος ή με εγκυκλοπαιδική μόρφωση είχαν την ίδια γνώση. Μεταξύ αυτών και ο μεγάλος Νίκος Τσιφόρος.

Στο αστυνομικό του μυθιστόρημα «Η Τρίτη Ακτίνα του φεγγαριού», Φεβρουάριος 1966, ο ήρωας του, Μυστικός πράκτορας Μίλων Φρίκης, διερευνούσε την υπόθεση της απαγωγής του Γάλλου καθηγητή αστροφυσικής Μπονφαρ

Ο Γάλλος αστροφυσικός πριν την απαγωγή του διενεργούσε έρευνες στην Αφρική στο βουνό Κιλιμάντζαρο και στην Ελλάδα στο Χελμό..

Πριν την απαγωγή του επίσης είχε ζητήσει άδεια, μέσω της πρεσβείας του να εγκατασταθεί για ένα μήνα στο Χελμό. Γιατί όπως γράφει ο Νίκος Τσιφόρος, «ότι τώρα που ζυγώνει Σεπτέμβρης και ισημερίες τον βόλευε τον καθηγητή Μπονφαρ η καθαρή ατμόσφαιρα του Χελμού για τις παρατηρήσεις του».

Τριάντα χρόνια αργότερα και συγκεκριμένα το 1996 ξεκίνησε η διαδικασία για την εγκατάσταση στον Χελμό ενός τηλεσκόπιου από τα πιο σύγχρονα στον κόσμο, έργο που πραγματοποιήθηκε κυρίως με τη χρηματοδοτική συμβολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το 1998 έγινε Διεθνής Διαγωνισμός και η κατακύρωσή του στην εταιρία Carl Zeiss Jena. Η αρχική θέση εγκατάστασης στην πρόταση εκείνη ήταν το Κρυονέρι Κορινθίας, στις εγκαταστάσεις του οποίου λειτουργεί άλλο μικρότερο τηλεσκόπιο. Τελικά όμως, το 2001 για λόγους ποιότητας των παρατηρήσεων (δηλαδή αυτό που είχε γράψει ο Τσιφόρος από το 1966) αποφασίστηκε να γίνει η εγκατάσταση στο Χελμό στη θέση που βρίσκεται σήμερα.

Το Σεπτέμβριο του 2004 ξεκίνησαν οι πρώτοι έλεγχοι αξιοπιστίας του τηλεσκοπίου.

Την επιστημονική ευθύνη καθώς και την ευθύνη επίβλεψης της προόδου του έργου την είχε το Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής, διευθυντής του οποίου ήταν ο καθηγητής του πανεπιστημίου Πατρών Χρήστος Γούδης ο οποίος την περίοδο εκείνη ήταν και στέλεχος του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας, ο οποίος μαζί με τη διοίκηση του Αστεροσκοπείου Αθηνών για να διατηρούν καλή σχέση με το δήμο Καλαβρύτων υπόσχονταν, ότι μετά την έναρξη λειτουργίας του τηλεσκόπιου «Αρίσταρχος» θα προχωρούσαν στην ίδρυση Πλανητάριου στα Καλάβρυτα.

Βέβαια ο Χρήστος Γούδης και οι συν αυτώ τόσο από τον χώρο της Νέας Δημοκρατίας όσο και από το χώρο του Αστεροσκοπείου Αθηνών κατάφεραν να πείσουν τον τότε Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας να μεταφέρει πίστωση ενός (1) εκατομμυρίου ευρώ, που προορίζονταν για τον δρόμο του Μεγάλου Σπηλαίου, για τη διάνοιξη δρόμου στο Χελμό μέχρι τις εγκαταστάσεις του τηλεσκόπιου «Αρίσταρχος» (αν θυμάμαι καλά, για να ξεπεράσουν τα όποια εμπόδια χαρακτήρισαν τον δρόμο αυτό σαν επέκταση του δρόμου Πούντα – Καλάβρυτα).

Ο χρόνος κύλησε και τον Αύγουστο του 2007 ο τότε υπουργός Ανάπτυξης της Νέας Δημοκρατίας  με την κουστωδία του,  εγκαινίασε το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» του Αστεροσκοπείου Αθηνών στον Χελμό και στην ομιλία του μεταξύ άλλων δήλωνε ότι: «Στο σχέδιό μας είναι το Ερευνητικό Κέντρο του Αστεροσκοπείου Αθηνών να δημιουργήσει εδώ έναν χώρο έρευνας και εκπαίδευσης επιστημόνων που να γίνει πρωτοποριακός για ολόκληρη την Ευρώπη».

Από τότε με το πέρασμα του χρόνου, το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» του Αστεροσκοπείου Αθηνών είχε αρχίσει να λειτουργεί και να συμβάλει στην εξέλιξη της αστρονομίας και της αστροφυσικής στη χώρα μας και γενικότερα στην ανάπτυξη της Έρευνας και της Τεχνολογίας.

Οι Καλαβρυτινοί εν τω μεταξύ αγκάλιασαν με αγάπη και ενδιαφέρον το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» μέχρι του σημείου, που πάρα λίγο να «μετονομάσουν» τον Αρίσταρχο από Αρίσταρχος ο Σάμιος σε Αρίσταρχος ο Καλαβρυτινός και το ενέταξαν στα σημαντικά αξιοθέατα του δήμου. Πραγματικά το τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» είχε τη δική του μικρή μεν αλλά ιδιαίτερη συμβολή στην ανάπτυξη και τη ζωή του δήμου Καλαβρύτων.

Όσο η τεχνολογία και η έρευνα αναπτυσσόταν και οι βελτιώσεις του τηλεσκοπίου «Αρίσταρχος» το επέτρεπαν, το ενδιαφέρον των επιστημόνων του Αστεροσκοπείου Αθηνών στράφηκε και σε νέα επιστημονικά πεδία που είχαν σχέση με διαστημικές εφαρμογές κ.ά..

¨Όπως ανάφερα πιο πάνω την επιστημονική ευθύνη καθώς και την ευθύνη επίβλεψης της προόδου το έργου την είχε το Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής, του οποίου από το 2001 έως το 2012 διευθυντής ήταν ο καθηγητής του πανεπιστημίου Πατρών Χρήστος Γούδης. Από τον Μάρτιο του 2012 το Ινστιτούτο Αστρονομίας & Αστροφυσικής συγχωνεύθηκε με το Ινστιτούτο Διαστημικών Εφαρμογών και Τηλεσκόπησης και δημιουργήθηκε η σημερινή δομή του ΙΑΑΔΕΤ του οποίου πρώτος διευθυντής διετέλεσε ο καθηγητής Βασίλης Χαρμανδάρης (2013 – 2018) και από το 2018 μέχρι σήμερα είναι ο επίτιμος δημότης του δήμου Καλαβρύτων Δρ. Σπύρος Βασιλάκος

Εν τω μεταξύ οι άνθρωποι του Αστεροσκοπείου Αθηνών συνέχισαν να κρατούν στην επικαιρότητα την δημιουργία πλανητάριου ή κάποιου αντίστοιχου φορέα αναθέτοντας στον Δρ. Παναγιώτη Χάντζιο, κύριο ερευνητή του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και υπεύθυνου του Αστεροσκοπείου Χελμού, το 2017 έως το 2018 να συντάξει εκ μέρους του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών την εξής πρόταση:

ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΦΟΡΕΑ ΔΙΑΔΟΣΗΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ ΓΗ ΚΑΙ ΤΟ ΔΙΑΣΤΗΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΩΝ ΚΑΛΑΒΡΥΤΩΝ

ΔΙΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟ ΕΠΙΜΟΡΦΩΤΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ

KOSMOS

ΚΑΛΑΒΡΥΤΑ: ΟΡΕΙΝΟ SYNOPO - ΜΟΝΟΠΑΤΙ ΣΤΟΝ ΟΥΡΑΝΟ ΚΑΙ ΣΤΟ SYMΠAN

(αυτός είναι ο ακριβής τίτλος της πρότασης), πρόταση την οποία ο κ. Χάντζιος παρουσίασε στα Καλάβρυτα, προ ολίγων ετών.

Η πρόταση αυτή καθώς και οι διάφορες εκδηλώσεις που πραγματοποίησε στα Καλάβρυτα το Αστεροσκοπείο Αθηνών σε συνεργασία με την κυβέρνηση, ενεθάρρυναν τον σημερινό δήμαρχο, ώστε σε πρόσφατη ομιλία του σε μια από αυτές τις εκδηλώσεις, να προσδιορίσει τον επόμενο μεγάλο στόχο του Δήμου, που θα αφορά στη δημιουργία σύγχρονου Πλανηταρίου, στις εγκαταστάσεις της πρώην Μαθητικής Εστίας Καλαβρύτων (σ.σ. σύμφωνα με την πρόταση Δρ. Παναγιώτη Χάντζιου) και μάλιστα δήλωσε, ότι χάρη στη στενή συνεργασία Δήμου Καλαβρύτων, Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και Ιδρύματος Νεολαίας και Δια Βίου Μάθησης του Υπουργείου Παιδείας προχωρούν όλες οι διαδικασίες. Το έργο θα χρηματοδοτηθεί με ποσό 1 εκατομμυρίου ευρώ απ’ την Περιφέρεια και για τον λόγο αυτό έκανε ειδική αναφορά και ευχαρίστησε τον Περιφερειάρχη Δυτικής Ελλάδας Νεκτάριο Φαρμάκη.

Δεκαπέντε χρόνια μετά την πρώτη υπόσχεση του τότε υπουργού Ανάπτυξης της Νέας Δημοκρατίας ότι: «θα δημιουργήσει εδώ έναν χώρο έρευνας και εκπαίδευσης επιστημόνων που να γίνει πρωτοποριακός για ολόκληρη την Ευρώπη», η υποσχεσιολογία από κυβερνητικούς παράγοντες καθώς και από επιστημονικούς παράγοντες του Αστεροσκοπείου Αθηνών καλά κρατάει μέχρι του σημείου μάλιστα να εμπλακεί και το όνομα της κ. Γιάννας Αγγελοπούλου.

Θα ήθελα με το κείμενο αυτό να ενημερώσω τον δήμαρχο ότι παράλληλα με την προώθηση και την ανάδειξη του αστεροσκοπείου «Αρίσταρχος», η ίδια ίσως και πιο έντονη προσπάθεια καταβάλλεται για ένα άλλο αστεροσκοπείο που βρίσκεται λίγα χιλιόμετρα ανατολικά του Αρίσταρχου.

Πριν λίγες μέρες αλίευσα, (γεγονός που με ώθησε να προχωρήσω στην παρούσα δημοσίευση), από τις σελίδες της εφημερίδας Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ το παρακάτω δημοσίευμα:

«Τον Ιούλιο ανακοινώθηκε ότι το υπουργείο Ανάπτυξης και Επενδύσεων χρηματοδοτεί το Αστεροσκοπείο Κρυονερίου με 10,8 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης για την αγορά καινούργιων ραντάρ, λέιζερ, ενός νέου, υπερσύγχρονου ρομποτικού τηλεσκοπίου και άλλου απαραίτητου εξοπλισμού, ενώ η Περιφέρεια Πελοποννήσου χρηματοδοτεί το Αστεροσκοπείο με 4,3 εκατ. ευρώ για κτιριακές υποδομές, όπως αμφιθέατρο, εκθεσιακός χώρος, γραφεία κ.ά. Στόχος, το Αστεροσκοπείο Κρυονερίου να μετατραπεί στον μεγαλύτερο διαστημικό κόμβο στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.» (Εφημερίδα «Η Καθημερινή»27.10.2022)

Είμαι βέβαιος ότι τα προγραμματισμένα έργα του Αστεροσκοπείου Κρυονερίου κάποια στιγμή θα πραγματοποιηθούν σε αντίθεση με τα «διαστημικά» έργα που επιδιώκει ο δήμος Καλαβρύτων για τα οποία σίγουρα θα χρειασθεί τουλάχιστον άλλη μια δεκαπενταετία και αν γίνουν.

Επειδή όπως λέμε και στο χωριό μας ποτέ δεν είναι αργά, μήπως θα έπρεπε να ξανά δει η δημοτική αρχή Καλαβρύτων, την δημιουργία κάποιων αντίστοιχων εγκαταστάσεων με αυτές του Κρυονερίου στο χώρο του τηλεσκόπιου «Αρίσταρχος», οι οποίες θα λειτουργούν όλο το χρόνο σε συνεργασία με το χιονοδρομικό κέντρο, προς όφελος και των δύο; Καταθέτω απλώς μια ιδέα, γιατί κάλλιο πέντε και στο χέρι παρά δέκα και καρτέρει για άλλα τουλάχιστον δεκαπέντε χρόνια.

*Ο Σπύρος Σοκορέλης: Διετέλεσε Δημοτικός Σύμβουλος και Πρόεδρος του δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Καλαβρύτων.

Προσθήκη νέου σχολίου

Το περιεχόμενο αυτού του πεδίου παραμένει ιδιωτικό και δε θα εμφανίζεται δημόσια.
  • Επιτρεπόμενες ετικέτες HTML: <a href hreflang> <em> <strong> <cite> <blockquote cite> <code> <ul type> <ol start type> <li> <dl> <dt> <dd> <h2 id> <h3 id> <h4 id> <h5 id> <h6 id>
  • Αυτόματες αλλαγές γραμμών και παραγράφων.
  • Οι διευθύνσεις ιστοσελίδων και οι διευθύνσεις email μετετρέπονται σε συνδέσμους αυτόματα.
CAPTCHA
1 + 0 =
Solve this simple math problem and enter the result. E.g. for 1+3, enter 4.
Ακολουθήστε το kalavrytanet.com στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις του Δήμου Καλαβρύτων και της Περιφέρειας Δυτικής Ελλάδας, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο Kalavrytanet.com